Is er leven buiten DNA?

Alkaanzee op Titan

Ligeia Mare op Titan bestaat uit vloeibaar ethaan en methaan en heeft een oppervlak van bijna 150 000 vierkante km (afb: NASA)

Voor het leven op aarde is DNA wezenlijk, maar al jaren vragen onderzoekers zich af of er ook leven mogelijk is zonder DNA of zonder water. Er wordt gespeculeerd dat polyethers in combinatie met koolwaterstoffen als butaan of ethaan in vloeibare vorm ook ‘levensvatbaar’ zouden kunnen zijn. Dan zou er leven kunnen zijn in de koolwaterstofoceanen op manen zoals Titan of op aardachtige planeten, speculeerden Amerikaanse onderzoekers.  Uit hun berekeningen kwam dat dat op Titan niet mogelijk is maar wel elders in het healal op manen en planeten. Lees verder

Een ingewikkeld ‘beestje’, een archaeon, ontdekt

Prokaryote en eukaryote cel

Een tekening van een prokaryote en een eukaryote cel (onder) (foto: BBC)

Je kunt de wereld van het leven in tweeën verdelen: die van de kerndragers (eukaryoten) en van de kernlozen (prokaryoten). Tenminste, zo was het tot voor kort, voordat een nog niet eerder waargenomen micro-organisme, Lokiarchaeota vernoemd naar de vindplaats het kasteel van Loki in de Noord-Atalantische Oceaan, werd ontdekt. Het ‘beestje’ behoort tot de Archaea, een aparte klasse micro-organismen. De structuur van de cel van deze microbe zou veel ingewikkelder zijn dan van andere micro-organismen en zou wel eens de ‘ontbrekende’ schakel kunnen zijn tussen de eukaryoten en de prokaryoten. Klein probleem is dat de onderzoekers nog geen volledig exemplaar in handen hebben. Dit pas ontdekte archaeon is gereconstrueerd uit in de oceaan gevonden genetisch materiaal. Lees verder

Kunstspieren gemaakt van vergulde eicellen

Kunstspieren van uicellenTaiwanese onderzoekers hebben uitgaande van uicellen kunstspieren gemaakt die in elke willekeurige richting kunnen uitdijen en samentrekken, afhankelijk van de richting van de elektrisch impuls. De Taiwanezen waren op zoek naar een microstructuur in kunstspieren om de vervorming te vergroten. Het is nog vaag wat ze met die kunstspieren willen, maar het zal wel iets zijn om transport in nanosystemen mogelijk te maken. Lees verder

Genoom en transcriptoom van een cel af te lezen

Celdeling en mutaties

Door celdeling ontstaan fouten. Ook zuigelingen hebben al een groot aantal genetisch enigszins afwijkende cellen (afb: Tarryn Porter)

Onderzoekers van de Katholieken Universiteit Leuven en van de universiteit van Oxford (VK) hebben een techniek ontwikkeld waarmee tegelijkertijd het genoom is af te lezen en het zogeheten transcriptoom), het totaal aan boodschapper-RNA-moleculen in een cel. Dat is mogelijk in een enkel cel. Ze deden dat voor ruim 200 menselijke en muizen cellen en kwamen er zo achter dat als een cel na deling een chromosoom wint of verliest, delen van het DNA actiever of minder actief worden. Het vermoeden bestond al, maar niet de methode om dat waar te nemen, zo stellen de onderzoekers.
Lees verder

Zit het eeuwige leven (bij muizen) in de melkklieren?

Borstkankercellen

Borstkankercellen

Zit het eeuwige leven (bij muizen) in de melkklieren? Onderzoekers van de universiteit van Toronto (Can) vonden dat bij muizen die twee enzymremmers misten (TIMP1 en TIMP2) het melkklierweefsel voortdurend werd vernieuwd. Normaal wordt naarmate het weefsel ouder wordt het herstelvermogen van het weefsel geringer, doordat er steeds minder stamcellen zijn voor dat herstel. Zonder TMP1 en TMP2, ook wel de ‘architecten’ van het weefselherstel genoemd, bleven die stamcellen overvloedig aanwezig.
Lees verder

‘Slimme’ bommen blazen tumorcellen op

Aanvan slimme bom op mitochondriën kankercel

MP-MUS (geel) valt de mitochondriën van de kankercellen aan na de binnenste en buitenste membranen (groen) te zijn gepasseerd nadat het middel zich heeft ontpopt van een onschuldig middel tot een agressief gif (afb: Methodistenziekenhuis in Houston, VS)

Met behulp van een experimenteel medicijn, MP-MUS gedoopt, hebben onderzoekers van het Methodistenziekenhuis in Houston de mitochondriën van kankercellen in de hersens onklaar gemaakt bij proefdieren en in celkweken. Het medicijn wordt omschreven als een ‘slimme bom’. De mitochondriën worden de energiecentrales van de cel genoemd. Zonder actieve mitochondriën sterft de cel, ook een kankercel (in dit geval een glioomcel). Gezonde cellen liet de ‘slimme’ bom onaangetast (althans in celkweken). Lees verder

RNA-wereld wint aan geloofwaardigheid

De vroege aarde

De vroege aarde

We doen vaak wel alsof, maar eigenlijk weten wij mensen nog niet zo veel. Al vele eeuwen proberen we een definitie van leven te verzinnen, maar die hebben we nog steeds niet. Hoe dat ‘ondefinieerbare’ leven is ontstaan weten we ook niet. Theorieën zijn er genoeg. Een daarvan is de theorie van de RNA-wereld. Onderzoekers van de Engelse universiteit van Cambridge rond John Sutherland ontdekten in 2009 dat met simpele uitgangsstoffen als acetyleen (ethyn) en formaldehyde (methanal) twee van de vier bouwstenen van RNA (de nucleotiden) zijn te vormen in de ‘oersoep’ zonder dat daar enzymen voor nodig zijn. Nu laten ze ook zien hoe die stoffen op hun beurt zijn ontstaan. De theorie van de RNA-wereld wint daamee aan geloofwaardigheid. Lees verder

Kanker te bestrijden door ‘knijpen’ van cellen (?)

TNFα-signaal bij kankercellen

De vorm van de cel blijkt belangrijk bij kanker

De vorm en grootte van de kankercellen zegt iets over hun overlevingskans[/caption]Gister maakte ik een berichtje over kanker en de celvorm en vandaag verschijnt er een bericht dat borstkanker zou zijn te bestrijden door de kankercellen te vervormen. Tot die conclusie zijn onderzoekers van het Engelse kankerinstituut in Londen gekomen. Ze zagen dat de vorm van de cel een belangrijke factor is bij een reactie op ontstekingveroorzakende moleculen, die zowel kanker kunnen remmen als bevorderen.
Lees verder

Celwoekering gestuurd door eiwitten celskelet

Celwoekering en celskelet

Paars geeft het celskelet aan en groen die delen waar zyxine celwoekering heeft geïnduceerd (afb: Pedro Gaspar IGC)

Portugese en Engelse onderzoekers hebben ontdekt dat eiwitten die een rol spelen in de stevigheid van de cel (het celskelet), ook betrokken zijn bij de vermeerdering van de cellen. Tijdens dit proces zouden genen die betrokken zijn bij kanker, de zogeheten oncogenen, geactiveerd worden, waardoor in levende organismen kanker zou ontstaan. Dat zou zijn aangetoond bij cellen van fruitvliegen. Lees verder

Onbekend leven lijkt mogelijk op Titan

Het azotosoom van een Titan-cel

Het membraan van een cel zoals die op Titan zou kunnen voorkomen, bestaat vooral uit stikstofverbindingen (afb: James Stevenson)

Wolken, rivieren en zeeën, het is er allemaal op de Saturnusmaan Titan. Je zou zeggen dat die op de aarde lijkt, met dat verschil dat de vloeistof waar de zeeën en de rivieren uit bestaan geen water is maar vloeibare koolwaterstoffen zoals methaan en ethaan, maar hoogstwaarschijnlijk vooral ammoniak. De Titanatmosfeer bestaat voor 95% uit stikstof. Het is daar ook een stukje kouder dan op aarde, zo’n 180 graden onder nul. Toch denken wetenschappers dat er onder zulke ‘gruwelijke’ omstandigheden leven mogelijk is, tenminste in theorie. Leven hoeft natuurlijk niet de vorm te hebben die wij kennen. Lees verder