Defecte microgliacellen zouden leiden tot Alzheimer

Mikrogliacel

Mikrogliacel repareert een bloedvaatje in de hersens (foto: neoweb.nl)

Mutatie van het TREM2-gen zou het risico op Alzheimer aanzienlijk kunnen verhogen, ontdekten onderzoekers van het Duitse centrum voor neurodegeneratieve ziektes en de Ludwig Maximilianuniversiteit in München bij dierproeven. TREM2 activeert afweercellen in de hersens, de microgliacellen, beta-amyloïdeklonteringen (kenmerkend voor de ziekte) op te ruimen. Als dat gen niet goed functioneert als gevolg van een mutatie zou dat kunnen leiden tot dementie, denken de onderzoekers. Lees verder

Nog een mechanisme ontdekt om genactiviteit te regelen

RNA-polymeraser II (bakkersgist)

Het enzym RNA-polymerase II van bakkersgist (~afb: WikiMedia Commons)

Genen bevatten naast informatie over hoe het bijbehorende eiwit er uit moet zien, maar ook over zijn functioneren in de cel. Of een gen actief is of niet en in welke mate, we hebben het dan over genexpressie, wordt net zo nauwkeurig gestuurd als een productielijn in een moderne fabriek. Onderzoekers van, onder meer, het centrum voor genoomsturing (CRG) in Barcelona en het Helmholtzcentrum in München hebben een tot nog toe onbekende stap in die ‘productielijn’ ontdekt, die de activiteit van genen stuurt die belangrijk zijn bij de overleving van kankercellen. Die ontdekking zou weer een tipje van de sluier rond dat duistere fenomeen kanker hebben opgelicht en de mogelijkheid bieden van een nieuwe behandelingsstrategie. Lees verder

Rijst ‘ongeslachtelijk’ gemaakt

Rijsthalmen

Oryza oftewel rijst

In tegenstelling tot nogal wat andere planten plant rijst zich alleen geslachtelijk voort. Dat hebben onderzoekers nu veranderd door het rijstgenoom te veranderen. Daardoor krijg je jonge plantjes die genetische gezien een exacte kopie zijn van de ouderplant. Dat schijnt interessant te zijn voor het kweken van hybriden door kruising. Ook andere voedingsgewassen zouden seksloos gemaakt kunnen worden. Lees verder

Is er een leven buiten CRISPR? TALE(?)

TAL-effector (TALE)

Een TAL-effector (afb: WikiMedia Commons)

Transcriptie-activatorachtige-effector-eiwitten oftewel TALE-eiwitten kunnen zo ontworpen worden dat ze aan elk stukje DNA kunnen binden. Onderzoekers ontdekten dat zo’n eiwit een soortgenoot kan verplaatsen dat aan DNA is gebonden aan zijn rechter- maar niet aan zijn linkerkant. Met deze bijzondere eigenschap van TALE zou het aan- en uitzetten van genen een stuk nauwkeuriger kunnen worden, zouden logische circuits in levende cellen gemaakt kunnen worden en zouden hinderlijke misperen kunnen worden voorkomen waaraan CRISPR zich nog wel eens schuldig maakt. Lees verder

Epigenetische kankerbehandeling kan averechts werken

agressieve kankercellen

Agressief oprukkende kankercellen (groen) (afb: IRB)

Er zijn, heb ik het idee, talloze manieren bedacht om kanker aan te vatten. Een daarvan is de zogeheten epigenetische behandeling, waarbij genen in een cel worden geactiveerd of gedeactiveerd. Onderzoekers van het kinderziekenhuis in Boston ontdekten dat die veelbelovende therapie bij longkanker averechts werkt. Die leidde tot meer kankerstamcellen, bronnen voor nieuwe gezwellen. Ze zouden al een methode hebben bedacht om dat tegen te gaan. Bij muisjes werkte die. Ook uit een andere studie kwam naar voren dat epigenetische behandelingen kunnen leiden tot agressievere vormen van kanker. Lees verder

Stukjes DNA verhuizen heeft invloed op de cel

Verplaatsen van stukjes DNA met CRSIPR/GO

Het verplaatsen van stukjes DNA mbv een nieuwe CRISPR-techniek (afb: H. Wang et.al.)

Hoewel DNA uitgerekt een paar meter lang is en (dus) opgefrommeld in de celkern lijkt te zijn, is niks in de celkern toeval. Nu hebben onderzoekers met gebruikmaking van een alternatieve CRISPR-techniek (CRISPR/GO) ontdekt dat de plaats op DNA een groot verschil kan maken hoe bepaalde delen in het genoom werken. Lees verder

Nieuwe genencircuits vooraf ’testen’ op het rekentuig

Rekenmodel voorspelt uitkomst synthetische genencircuit

Wat weet de computer van het leven? (afb: Synthetic biology)

Synthetische biologie is het naar je hand zetten van het systeem dat we leven noemen. Dat is geen sinecure. Dat ingewikkelde systeem heeft er een tijdje over gedaan om te worden wat het nu is. Van nog al te veel aspecten daarvan weten we nog maar bitter weinig af. We prutsen aan een machine waar we maar een krakkemikkige handleiding van hebben. Onderzoekers in de VS denken de oplossing gevonden te hebben: in silicio. Laten we onze bedenksels eerst uitproberen op de computer alvorens in het echt te gaan knutselen, is hun idee. Voor het goede begrip: vooralsnog denken ze daarbij aan het genetisch ‘dresseren’ van micro-organismen. Lees verder

Mannetjesembryo’s die stukje DNA missen worden vrouwtjes

Mannetjesmuizen met vrouwelijke geslachtsorganen

Links een mannetje (XY) met vrouwelijke geslachtskenmerken, rechts een vrouwtje (XX) (afb: Francis Crickinstituut)

Mannetjesmuizen kregen vrouwelijke geslachtskenmerkenals ze een bepaald stukje van hun niet-coderende DNA misten. Dat is dus dat deel van het DNA (zo’n 98%) dat niet voor een eiwit codeert/genen bevat. We doen wel heel geleerd over onze kennis van de genetica, maar eigenlijk weten we er nog maar bar weinig van af (2%, zou ik bijna zeggen). Lees verder

Uitschakelen bacteriegenen alternatief voor antibiotica (?)

Clostridium difficile

Clostridium difficile is een moeilijke ziekenhuisgast (afb: Science)

Je kan het genetische oorlogsvoering noemen: je schakelt heel specifiek bepaalde genen van een bacterie uit waar je vanaf wil en je hebt geen ouderwetse antibiotica meer nodig. Onderzoekers deden dat bij  de Clostridium difficile, een veel voorkomende ‘ziekenhuisgast’. De andere bacteriën bleven buiten schot. Lees verder

Verbetering ‘ademhaling’ plant levert 47% meer oogst op

Overactief H-eiwit geeft tot 47% meer opbrengst planten

Onderzoekers op het proefveld (links Patricia Lopez-Calcagno) (afb: Claire Benjamin/RIPE)

Planten als soja en tarwe verspillen tussen de 20 en 50% van hun energie door een inefficiënte ‘ademhaling’ (fotosynthese). Het enzym Rubisco wil nog wel eens zuurstof- in plaats van kooldioxidemoleculen vatten en die fout herstellen kost energie. Door nu de aanmaak van een natuurlijk in planten voorkomend eiwit, H-eiwit, te bevorderen, zou de opbrengst van voedingsgewassen met tussen de 27 en 47% kunnen worden vergroot, stellen onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Essex (Eng). Lees verder