Maak van een A-gen een B-gen en van een aap een mens

Opgepookte hersens zijdeaapembryo's

De hersens van een vrucht van zijdeaapjes (l) en van embryo’s die ‘verrijkt’ ware met het ARHGAP11B-gen (r). De hersenschors (stippellijnen) van de transgene embryo’s is duidelijk groter (afb: Heide et. al.)

Hersens vormen een geliefd onderzoeksterrein. Er zijn dan ook meer vragen over dat orgaan dan dat er kennis is. Hoe komt het dat de hersens van mensen zo’n groeispurt hebben gemaakt?, is een van die nog vele onbeantwoorde vragen. In 2015 voegden Chinese onderzoekers het gen MCPH1 toe aan het genoom van makaken, die daardoor een beter geheugen zouden hebben gekregen. Nu hebben onderzoekers van, onder meer, het Max Planckinstituut voor moleculaire celbiologie rond Wieland Huttner het genoom van embryo’s van zijdeaapjes ‘verrijkt’ met het mensengen ARHGAP11B. Dat gen codeert voor een eiwit waardoor het aantal hersencellen groeit, wat ook bleek te gebeuren. Onderzoek op een ethisch uiterst gevoelig terrein.
Lees verder

CRISPR/Cas9-nuclease nog steeds erg onnauwkeurig

CRISPR/Cas9-techniek verbeterd

De CRISPR-techniek zou nog niet precies genoeg zijn om mensen te behandelen (afb: Wiki Commons)

Al jaren woedt er een heftig dispuut over de betrouwbaarheid/nauwkeurigheid van de CRISPR-techniek om het genoom te bewerken, maar de laatste tijd werd er steeds vaker melding gemaakt van grote vooruitgang op dit terrein. Het resultaat van een onderzoek aan menselijke embryo’s in het VK moet voor het veld aanvoelen als een grote domper op het groeiende enthousiasme over de CRISPR-techniek. De helft van de embryo’s had mutaties op de verkeerde plaats en/of miste stukken DNA.  In het blad Nature worden meer voorbeelden gegeven van waar het mis ging. Terug naar af? Lees verder

Bloedziektes bij drie mensen gerepareerd met CRISPR

Nieuw bot met bloedvormend beenmerg

Bot met beenmerg waarin rode bloedlichaampjes worden gevormd

Twee mensen met beta-thalassemie en een met sikkelcelanemie, beide erfelijke bloedziektes, zouden zijn ‘genezen’ nadat met behulp van de CRISPR-methode beenmergstamcellen genetisch werden aangepast, zo deelden de onderzoekers mee op een bijeenkomst van de Europese vereniging voor hematologie. Die drie namen deel aan een, voortdurende, klinische proef waarbij voor het eerst erfelijke ziektes werden behandeld met die genoombewerkingstechniek. Lees verder

CRISPR/Cas9 te versnellen met licht (?)

CRISPR/Cas9 aan het werk met DNA

Het CRISPR/Cas9-complex aan het werk aan DNA (rood) (afb: univ. van Californië)

Onderzoekers van de Amerikaanse Johns Hopkinsuniversiteit, waarvan alle namen Chinees zijn, hebben door gebruik te maken van lichtgevoelige nucleotiden, de bouwstenen van het DNA, het genoombewerkingsproces waarbij de CRISPR/Cas9-techniek is gebruikt versneld van wat normaal een paar uur duurt tot een paar seconden. Het aangepaste proces zou ook precies zijn, maar dat is natuurlijk al vaker beweerd. Lees verder

“Wees ajb voorzichtig met gendruk”

Uitleg gendruk

Een insect met een ‘neutraliseringsgen’ D krijgt nakomelingen (blauw). Met Cas9 wordt corresponderend gen (allel) weggeknipt en vervangen door D-gen (3de plaatje) of die vervanging mislukt (R= weerstand) en einde oefening (afb: Bull JJ, Malik HS (PLOS 2017))

Ondanks dat er toch weinig grote successen te melden zijn over het fenomeen gendruk, waarbij geprobeerd wordt plagen te bestrijden door via genoomverandering de populaties van de ‘plaaggeesten’ te minimaliseren, schijnt die benadering toch aantrekkelijk te zijn. Marion Dolezel van het Oostenrijkse milieuagentschap en collega’s hebben de voors en tegens afgewogen en zijn tot de slotsom gekomen dat we erg voorzichtig met gendruk moeten omgaan. Ook de gevolgen voor het milieu zouden terdege moeten worden bekeken, vinden ze. Lees verder

Levende cellen voorzien van elektroactieve materialen

Jia Liu elektroniseert neuronen

Jia Liu (afb: Harvard)

De onderzoekers zien hun experimenten als een samenkomen van synthetische biologie en materiaalkunde. Ze pasten neuronen van een bescheiden wormpje genetisch zo aan dat die een soort elektronische materialen gingen aanmaken. Ze wilden bewijzen dat dat dat kan. Die elektronische cellen zouden dan brug kunnen vormen tussen levende cellen en dood (elektronisch) materiaal. Lees verder

De CRISPR-methode werkt ook als antibioticum

Clostridium difficile

Clostridium difficile is een moeilijke ziekenhuisgast (afb: Science)

De befaamde van bacteriën geleende CRISPR/Cas9-methode knipt en plakt niet alleen nucleotiden, maar blijkt ook te kunnen functioneren als antibioticum. Onderzoekers van de universiteit van Noord-Carolina (VS) schijnen met succes de normaal ongevaarlijke bacterie Clostridium difficile uit de darmflora van muisjes te hebben verwijderd met behulp van de CRISPR-methode.
Lees verder

CRISPR voor het eerst (?) direct in het lichaam getest

Het netvlies

Het netvlies (afb: P. Motta, La Sapienza-universiteit, Rome)

Voor het eerst zou de CRISPR-methode om genetische afwijkingen te repareren direct in het lichaam van proefpersonen zijn getest. Het ging daarbij om de behandeling van een erfelijke oogziekte die tot blindheid leidt, Lebers opticusatrofie. Het zou voor het eerst zijn dat de CRISPR-methode direct in het lichaam is toegepast. Lees verder

Een weer nauwkeuriger CRISPR-methode ontwikkeld (?)

CRISPR-Cas9 met gids-RNA en doel-DNA

Het Cas9-complex (blauw) ‘omarmt’ het gids-RNA (geel) en doel-DNA (rood) (afb: Bang Wong)

De ontdekking van het CRISPR-mechanisme in bacteriën, daar fungerend als afweersysteem tegen virussen, heeft het genetisch onderzoek op zijn kop gezet. Wereldwijd gingen onderzoekers er mee aan de slag om DNA-moleculen te veranderen, maar er kwamen steeds meer verhalen dat de CRISPR-methode niet zo nauwkeurig was als aanvankelijk werd aangenomen. De laatste tijd zijn er nogal wat methodes bedacht die die onnauwkeurigheid moesten verminderen en vandaag hebben we er weer een, nu uit Duitsland. Die is gericht op de populaire genschaar Cas9. Lees verder

Een polyamide gebruikt om genen aan of uit te zetten

kunstmatige transcriptiefactoren

PIPs en DNA (afb: univ van Kyoto)

CRISPR is natuurlijk een gouden vinding die niet (lang) niet tot volle ontplooiing is gekomen, maar bij het manipuleren van DNA zijn er meer ‘kapers’ op de kust.  Zo gebruiken polyamiden (familie van nylon) om genen aan of uit te zetten. Het gaat om pyrrol/imidazolpolyamiden (PIP) die in feite worden ingezet als transcriptiefactoren. Pip pip hurray staat er dan ook boven het persbericht van de universiteit van Kyoto. Lees verder