Onderzoekers ontdekken ‘choreografie’ van het afweersysteem

Herschikking (recombinatie) van DNA voor de aanmaak van antilichamen

Het DNA van zich ontwikkelende witte bloedlichaampjes (B-cellen) wordt herschikt (gerecombineerd) om antilichamen aan yte maken)

Het herschikken van DNA is een riskante aangelegenheid en menselijke cellen bewaren die riskante actie voor speciale gelegenheden zoals het aanmaken van ei- en zaadcellen. Nu denken onderzoekers van de Amerikaanse John Hopkinsuniversiteit dat ze weten hoe dat proces bij het ontstaan van witte bloedlichaampjes, onderdeel van ons afweersysteem, in zijn werk gaat. Het enzym RAG (recombinatieactiveringsgen) is verantwoordelijk voor de goede afloop. Lees verder

Bloedcellen met antigenen helpen tegen autoimmuunziektes

Met antigenen beladen rode bloedlichaampjes

Rode bloedlichaampjes beladen met de ‘lastige’ antigenen (afb: Whitehead-instituut)

Rode bloedlichaampjes beladen met antigenen schijnen bij muizen twee autoimmuunziektes (multiple sclerose en suikerziekte type 1) in vroegtijdig stadium te hebben voorkomen of afgezwakt. “Als dat ook zo werkt bij mensen, dan zou dat hoop geven op behandeling van deze en aanverwante ziektes”, zegt Harvey Lodish van, onder meer, het Whitehead-instituut. Dat is overigens, zeg ik maar weer eens, geen uitgemaakte zaak. Lees verder

DNA-vaccin zou afweer tegen kanker versterken

Voorbeeld van een DNA-vaccin (plasmide)

Een voorbeeld van een DNA-vaccin dat in de vorm van een ring (plasmide) wordt ingespoten (afb: biology.kenyon.edu)

Een nieuw DNA-vaccin zou het eigen afweersysteem beter wapenen tegen kanker. De aanpak is gebaseerd op een veranderd menselijk antigeen. In dierproeven lijkt het veranderde DNA-vaccin het afweersysteem aan te zetten tot actie tegen kankercellen.
Lees verder

Geherprogrammeerde huidcellen verkleinen hersentumor

Kunstmatige hersenstamcellen op jacht naar kankercellen

Geherprogrammeerde huidcellen op jacht naar tumorcellen (afb: Science)

Tot hersenstamcellen geherprogrammeerde huidcellen verkleinen hersentumoren bij muizen een ietsje: 2 tot 5%. De huidcellen werden omgeprogrammeerd tot ’tumordoelcellen’ die in de hersens op jacht gaan naar kankercellen. Heel erg effectief zijn ze dus niet, maar wie weet is het een beginnetje (zoals zoveel in het kankeronderzoek). De onderzoekers ontwikkelden een manier om de huidcellen in een stap om te zetten in hersenstamcellen, die de kans op ontsporing tot kankercellen zou verminderen. Lees verder

CRISPR/Cas9n maakt koeien tb-resistent

NRAMP1-gen maakt kalveren resistent voor rundertuberculose

Twee kalveren met het NRAMP1-gen in hun genoom (afb: Yangling-universiteit)

Het knutselen aan het menselijk genoom lijkt nog even niet aan de orde, maar bij andere zoogdieren hebben wij mensen daar minder moeite mee. Onderzoekers van de universiteit van Yangling (China) hebben met behulp van de CRISPR/Cas9-technologie het erfgoed van koeien zo veranderd dat die ongevoelig zijn voor rundertuberculose. Ze pasten daartoe de CRISPR/Cas9-techniek enigszins aan zodat er minder ongewenste bij-effecten zouden optreden. Lees verder

Genetisch aangepaste Salmonella gaat hersentumor te lijf

Salmonella-bacteriën doden kankercellen in de hersens

De bacteriën (paars) tussen kankercellen (blauw) (afb: Duke-universiteit)

Hersenkanker is moeilijk te bestrijden. Dat heeft te maken met de hersen/bloedbarrière die het brein moet beschermen tegen externe vijanden, maar ook met de cruciale plaats van de hersens in het levende organisme. Je kunt niet ongestraft een stukje hersens weghalen. Nu hebben onderzoekers van de Amerikaanse Duke-universiteit daar misschien een oplossing voor gevonden. Neem de beruchte Salmonella-bacterie, sleutel wat aan de genen en vorm de bacterie zo om tot kankerdoder. Bij 20% van de proefratten werkte dat levensverlengend. De tumor verdween. Lees verder

Nanodeeltjes zetten afweercellen aan tot daadkracht

Zinkpyrofosfaatdeeltjes met een antilcihaam zetten afweersysteem in gang tegen kanker

De nanodeeltjes van zinkpyrofosfaat bedekt met een lipide (ZnP@pyro) met een antilichaam voor het PD-L1-eiwit doen samen de ’truc’ (afb: ACS)

Het aanzetten van het eigen afweersysteem is een belangrijk scenario in de strijd tegen kanker. Immuuntherapieën vormen echter niet dé oplossing. Vaak werken ze gewoon niet of zorgen ze er voor dat het afweersysteem uit de bocht vliegt en dat is van de regen in de drup terecht komen. Onderzoekers van de universiteit van Chicago (VS) denken met specifieke nanodeeltjes het afweersysteem weer effectief te kunnen maken tegen kankercellen., waarbij ook uitzaaiingen zouden worden aangepakt. Voorlopig is de methode alleen nog maar uitgeprobeerd bij muisjes met borstkanker.  Klinische proeven met mensen staan al op de rol. Al eerder schijnt iets dergelijks gebeurd te zijn met roestdeeltjes. Lees verder

Afweercellen als bezorgers van kankermedicijn

Afweercellen die medijn afleveren bij kankercellen

Afweercellen (paars) die medicijn (blauw) afleveren bij kankercel (bruin) (afb: Jian Yang, Yixue Su)

Een niet onbelangrijk deel van het kankeronderzoek is gericht op het weer ‘weerbaar’ maken van afweercellen. Kankercellen kennen vaak trucs waarmee ze afweercellen in ‘slaap’ kunnen sussen. Door immuuntherapie worden de afweercellen ‘gereactiveerd’ om die woekercellen toch aan te pakken. Onderzoekers van de universiteit van Pennsylvania (VS) hebben een iets andere aanpak: ze gebruiken ‘gereactiveerde’ afweercellen als postbodes die kankermedicijnen moeten afleveren bij het kankerweefsel. Daardoor zouden gezonde cellen gespaard worden. In een petrischaaltje werkte het.
Lees verder

Genoombewerking in nieuw vaarwater (?)

Cellen aan een touwtje

Onderzoekers van het Weizmann-instituut denken de cellen ‘aan een touwtje te hebben (afb: Weizmann-instituut

Genoombewerking is inmiddels een populair ’tijdverdrijf’ in de labs over de wereld en sinds een paar jaar is CRISPR/Cas9 de grote ster. Volgens onderzoekers van het Israëlische Weizmann-instituut redt die techniek het niet alleen, ondanks al haar hooggeprezen kwaliteit. De combinatie met een techniek om genfuncties in afzonderlijke cellen te manipuleren zou de knip- en plaktechniek aanzienlijk verbeteren, vinden ze (pdf-bestand), en daarmee de kennisontwikkeling van het genetische proces versnellen.
Lees verder

‘Herbedrade’ T-cellen vallen kankercellen aan (is ’t idee)

Aangepaste T-cellen keren zich tegen kankercellen

De MESA-techniek (Modulaire Extracellulaire SensorArchitectuur) wordt gebruikt om de ‘vijand’ te herkennen (linksboven) en daar op te reageren via de activering van een bepaald gen met de productie van een signaalstof als resultaat (rechtsboven) (afb: Northwestern-universiteit)

Het idee  afweercellen kunnen worden ‘afgericht’ om kankercellen aan te vallen is niet nieuw. Op dat terrein wordt er heel wat afgeknutseld. Kennelijk is dé oplossing nog niet gevonden, want telkens weer komt een onderzoeksgroep met een andere aanpak. Nu hebben onderzoekers van de Northwestern-universiteit in de VS  menselijke afweercellen zo veranderd dat ze in actie komen als ze het ‘verdachte’ eiwit VEGF tegenkomen. Vooralsnog hebben we alleen maar de methode. Nu de praktijk nog. Lees verder