Klikchemie zou koninklijke weg naar synthese DNA zijn

Ali Tavassoli

Ali Tavassoli van de universiteit van Southampton

Klikchemie is een term die rond 2001 is gemunt door de Amerikaanse scheikundige Karl Barry Sharpless. Het gaat, eenvoudig gezegd, om simpele organische scheikunde met een hoge opbrengst en zonder bijproducten. Je zou kunnen zeggen: scheikunde uit de lego-doos. Onderzoekers van de universiteit van het Engelse Southampton onder aanvoering van Ali Tavassoli hebben aannemelijk gemaakt dat die klikscheikunde gebruikt kan worden om DNA te synthetiseren, waarmee het genoom dus puur chemisch kan worden opgebouwd. Tot nu toe is het synthetiseren van DNA nog een moeizame combinatie van scheikunde en de vruchten van microbiële arbeid. Lees verder

Een kijkje in de ‘chaos’ van een cel

De cel'chaos'

De gelabelde celonderdelen. Groen zijn de microtubuli, paars de mitochondriën, rood het Golgi-apparaat en geel de peroxisomen.

Met een lichtmicros-coop ben je beperkt door de kleinste golflengte van het zichtbare licht (de brekings- of diffractie-limiet). Die geeft de ondergrens aan van het oplossend vermogen van een lichtmicros-coop. Dat oplossend vermogen (resolutie) ligt op de helft van die golflengte (400 nm) en is, theoretisch, dus 200 nm (of je die resolutie haalt heeft ook iets met de gebruikte optiek te maken). Onderzoekers van het Wyss-instituut van de Harvard-universiteit hebben een truc bedacht om die ondergrens te doorbreken. Met behulp van stukjes DNA waaraan fluorescerende ‘vlaggen’ waren gehangen konden ze de fijne details in een cel laten zien met een resolutie van 10 nm. Lees verder

Twee nieuwe wegen om kanker te behandelen

p53

De tumoronderdrukker p53 (afb: Wikicommons)

Ik heb ze maar even bij elkaar geveegd, deze twee artikelen over kanker. In Schotland denken ze dat hun kennis over celdeling een beter inzicht kan geven over het ontstaan van kanker. Dat lijkt me ook helemaal niet zo gek, als je bedenkt dat kanker een wild delingsfenomeen is. Onderzoekers aan de staatsuniversiteit van Oregon hebben een ‘knopje’ ontdekt om er voor te zorgen dat de tumoronderdrukker p53 zijn heilzame werk doet. Kanker is heet, zo veel is duidelijk, maar we moeten, ik doe het in ieder geval, wat voorzichtig zijn met doorbraken en geheel nieuwe therapieën.  Lees verder

CRISPR-Cas9 blijkt ook bij apen te werken

CRISPR-Cas9-apies

In een bevruchte eicel worden gids-RNA en boodschapper-RNA voor Cas9 ingespoten,. Die cel werd vervolgens bij een draagmoeder geïmplanteerd. In een geval werd een tweeling geboren. (afb: Cell)

Het is ergerlijk te zien hoe overal op de wereld wetenschappers hengelen naar aandacht of geld. Of misschien doen hun voorlichters dat. De verhalen van universiteiten en onderzoeksinstituten die NU EEN BELANGRIJKE, CRUCIALE EN/OF FUNDAMENTELE STAP hebben gezet naar het oplossen van problemen rond de ziekte van Alzheimer, van Parkinson en natuurlijk kanker die dagelijks worden rondgestrooid, zijn niet te tellen. Nu wordt er gemeld dat onderzoekers van de medisch universiteit (?) van Nanjing (Ch) rond Jiahao Sha een precieze manier hebben getoetst om genen te veranderen, bij muizen en ratten was die al bewezen te werken, en hup daar duikt Alzheimer weer op.
Lees verder

Gericht knippen in DNA mogelijk met spiegelzymen

Volker Erdmann

Volker Erdmann

Mijn vader zei al (of was het een handige oom?): goed gereedschap is de helft van het werk. Dat geldt misschien nog wel in versterkte mate voor de synthetische biologie, waar alles met alles verbonden is en waar alles een uiterste precisie vereisen. Volker Erdmann van de vrije universiteit Berlijn heeft zo’n stuk verfijnd gereedschap ontworpen, zogeheten spiegelzymen. Spiegelzymen zijn een soort enzymscharen waarmee nucleïnezuren op zeer nauwkeurig te bepalen plaatsen kan worden doorgeknipt om, bijvoorbeeld, een ziek gen te verwijderen, zo is de gedachte. Zo bleek Erdmann in staat met behulp van speciaal ontworpen spiegelzymen te voorkomen dat een cel nog langer een groen oplichtend eiwit  kon produceren. Het knipwerk zou geen reactie van het afweersysteem opwekken.
Lees verder

Een cel, een scheutje zuur et voilà: een stamcel

Muizen-embryo met STAP-cellen

Een muizenembryo ‘aangevuld’ met STAP-cellen (foto: Haruko Obokata)

Men neme een volwassen cel, legge die in een zuur badje, late die daar een half uurtje liggen en zie daar,  de cel heeft zich omgetoverd  in een stamcel, de alleskunner onder de cellen. Een muisembryo bleek de op die manier gemaakte stamcellen ‘liefdevol’ op te nemen. “Het gevolg is dat je heel eenvoudig van een druppel bloed met simpele technieken een volmaakt identieke tweeling kunt maken”, zegt  Charles Vacanti van de Harvard-universiteit. Vacanti en zijn Japanse collega Haruko Obokata van het Riken-centrum voor ontwikkelingsbiologie in Kobe hebben dat voor elkaar gekregen zonder het DNA te veranderen, zoals in de door, onder meer, Shinya Yamanaka ontwikkelde methode om volwassen cellen om te zetten in pluripotente stamcellen. Die cellen willen zich nog wel eens ontwikkelen tot kankercellen.

Lees verder

Oudere herinneringen te wissen via DNA-truc

Traumamuis

Links de neuronen van een getraumatiseerde muis. Die hebben duidelijk minder uitlopers (dendrieten) dan die van een muis die door gedragstherapie zijn angst kwijt is (foto: Science)

Via gedragstherapie zijn traumatische herinneringen te veranderen zodat ze de drager niet of minder kwellen. Dat werkt echter alleen met recente herinneringen. Oudere herinneringen laten zich niet met therapieën verjagen. Onderzoekers van het MIT in het Amerikaanse Cambridge rond neurobioloog Li-Huei Tsai hebben nu een genetische manier gevonden om het voor elkaar te krijgen dat ook oudere herinneringen therapeutisch zijn aan te passen of te wissen. Tenminste, bij muizen lukte het. Lees verder

65-jarige ziet weer met behulp van gentherapie

Oogdoorsnee“Voor de operatie zag ik een vlek als ik naar iemand keek. Nu zie ik gezichten”, zegt Jonathan Wyatt (65), een van de zes patiënten die leed aan de vrij zeldzame oogziekte choroideremie die met behulp van gentherapie weer kan zien. Het zou dus betekenen dat ‘rommelen’ met genen de ziekte kan stoppen, maar ook dat het zicht herstelt in reeds aangetaste delen. Normaal leidt die ziekte onvermijdelijk tot totale blindheid. Mogelijk dat gentherapie ook een oplossing is voor andere, vaker voorkomende, genetisch bepaalde oogkwalen zoals leeftijdsgebonden maculadegeneratie (de macula is de gele vlek in het oog). Het lijkt er op dat, na een treurige start, gentherapie zo langzamerhand vruchten begint af te werpen. Overigens is dit niet het eerste voorbeeld van een gentherapie toegepast bij oogkwalen. Lees verder

Een glas zeewater verraadt wat er in die zee leeft

Het Monterey Bay-aquarium

Het Monterey Bay-aquarium

Het is eigenlijk heel eenvoudig: als je het DNA van de soorten kent, dan heb je maar een molecuul DNA nodig om te bepalen van welk levend organisme dat afkomstig is. Onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Washington hebben laten zien dat je aan de hand van het DNA dat is gevonden in een glas uit een groot aquarium in Californië (Monterey Bay-aquarium met zo’n 4,5 miljoen liter) kunt bepalen welke vissen daar in rond zwemmen (13 000 soorten). Ze zouden de correcte ‘identiteit’ van een aantal vissoorten (mij was niet duidelijk of ze al die vissoorten hadden geïdentificeerd) die in dit gigantische aquarium zwemmen hebben vastgesteld. Ze schrijven daar dan een verhaal over in het open wetenschapsblad PlosOne, maar dat lijkt me eigenlijk wat overdreven. Alhoewel, met die techniek kun je ook achterhalen of er veel of weinig, bijvoorbeeld, haring zit in een stuk zee waar je je glas vulde. Lees verder

Chinees onderzoeksinstituut kloont varkens op grote schaal

Kloonfabriek

BGI heeft de ambitie op grote schaal DNA uit te lezen. We praten dan over 1 miljoen mensen, 1 miljoen dieren en 1 miljoen planten (foto: BBC)

In het zuiden van China, in Shenzhen, staat een gebouw van het enorme Chinese onderzoeksinstituut BGI, waar varkens op grote schaal worden gekloond. De ‘fabriek’ brengt per jaar zo’n 500 gekloonde biggen voort. Het slagingspercentage in de fabriek ligt op een hoge 70 tot 80%. Aan de varkens wordt ook genetisch geknutseld, om ze, bijvoorbeeld, vatbaarder te maken voor Alzheimer of ze na een jaar te laten stoppen met groeien. Rijen met DNA-uitlezers (156) staan dag en nacht te kauwen op de nucleotidenvolgorde van het erfgoed van de varkens. Heel die kloonfabriek, al die uitlezers staan ten dienste van de mens, van zijn gezondheid en van zijn voedsel. Wang Jun, de jonge coryfee van BGI, zou tegen BBC-verslaggevers gezegd hebben dat als iets goed smaakt, je te weten moet komen wat er in de genen zit. Dus wordet er op grote schaal DNA uitgelezen. BGI heeft plannen om ook van mensen op grote schaal het erfgoed te sequencen, we hebben het dan over honderdduizenden mensen.

Bron: BBC