Een plaatje van het kunstmatige virus met DNA (groen) en nanodeeltjes (blauw) (afb: UAB

Virussen zijn in staat hun erfgoed in te bedden in dat van de gastheer. Daarvan wordt gebruikt gemaakt bij gentherapie. De virussen worden dan wel eerst ‘kreupel’ gemaakt zodat ze hun normale vaak verwoestende arbied niet ten uitvoer kunnen brengen. Onderzoekers van de onafhankelijke universiteit van Barcelona hebben nu een kunstmatig virus ontworpen, speciaal voor de gentherapie. Het nepvirus zou ook kunnen worden ingezet bij het heel doelgericht bestrijden van kanker.

Het kunstmatige virus schijnt in staat te zijn de cel en zelfs de celkern binnen te dringen. Daar lost het virus zijn erfelijke lading in de vorm van stukjes DNA. Het is dan de bedoeling dat die stukjes DNA in het cel-DNA wordt opgenomen. Bij gentherapie worden, zoals gesteld, vaak kreupel gemaakte virussen gebruikt, maar dat is toch niet geheel van gevaar ontbloot. Vandaar de zoektocht van de onderzoekers naar een veiliger alternatief dat stukjes DNA, maar ook medicijnen kan afleveren in de cel.
Om hun doel te bereiken hebben de onderzoekers veel materialen uitgeprobeerd. Eiwitten liggen dan het meest voor de hand, maar het is een heel karwei daarmee de juiste structuren te creëren om het DNA op een efficiënte manier af te leveren, zoals virussen dat doen. Onderzoeker Antonio Villaverde c.s. ontdekten de sleutel waardoor eiwitten door zelfassemblage zich omvormden tot de gewenste eiwitnanodeeltjes die in staat zijn cellen binnen te dringen tot in de celkern en aldus als een soort virus opereren. Scheikundig gezien bleek de sleutel een combinatie van een positief geladen peptide en een hexahistidine (een verbinding die bestaat uit zes histidinemoleculen) te verbinden met achtereenvolgens het amino-einde en het koolstofeinde van eiwitten (ik zou zeggen: pak je scheikundedoos en ga aan de slag). In de nabijheid van DNA fungeert het nepvirus als een soort beschermer tegen ‘aanvallers’ van buiten op de manier zoals virussen dat doen, schrijft het persbericht. “Die zelfassemblage is niet afhankelijk van het eiwit dat je kiest en lijkt ook niet beperkt tot een bepaald type eiwit”, zegt Villaverde. “Dat biedt de mogelijkheid om eiwitten te kiezen die een afweerreactie voorkomen, wat natuurlijk een groot voordeel is.”

De onderzoekers denken qua toepassingen voor hun nepvirus ook aan de behandeling van kanker. Chemotherapieën werken vaak met uiterst giftige stoffen. Het nepvirus zou die gruwelijke giffen louter te bestemder plaats kunnen afleveren. De onderzoekers werken aan de verdere ontwikkeling van deze zijtak.