Schade aan het ruggenmerg maakt dat de ependymcellen (rood) zoch omvormen tot stercellen (afb: Bruno Frederico)

Al tientallen jaren wordt gezocht naar een methode om ruggenmerg-beschadiging te helen, maar ondanks talloze pogingen schijnt die nog steeds te zijn gevonden. Nu denken onderzoekers (weer) een manier gevonden te hebben die succes zou kunnen hebben. Daarvoor hebben ze bepaalde stamcellen in het vizier die in muisjes zijn ontdekt. Beschadigingen aan het centrale zenuwstelsel (hersens en ruggenmerg) zijn, in tegenstelling tot die in het perifere zenuwstelsel, zijn onherstelbaar en dus permanent.  Zo  kan schade aan het ruggenmerg leiden tot verlamming.  Beschadigde zenuwcellen in het ruggenmerg worden op de beschadigde plaatsen vervangen door bindweefsel waardoor de verbinding met verderop gelegen delen van het lichaam wordt verbroken en de patiënt (deels) verlamd wordt (afhankelijk van de plaats van de schade).
Nu hebben onderzoekers van het Francis Crickinstituut in Londen en van het instituut voor moleculaire geneeskunde in Lissabon bij muisjes bepaalde stamcelachtige cellen ontdekt die reageren op de beschadiging van het centrale zenuwstelsel. Als mensen ook dat soort cellen zouden bezitten, dan zou dat iets kunnen betekenen voor het herstel van schade aan het centraal zenuwstelsel, denken de onderzoekers.
Als door ziekte of verwonding cellen afsterven dan helpen stamcellen die schade te herstellen door te differentiëren naar de verloren gegane celtypen. In sommige organen en weefsels zoals de darmen en de huid zijn die stamcellen daar druk mee, terwijl elders stamcellen wachten om in actie te komen als er schade optreedt. Dat zijn dan latente stamcellen. De onderzoekers troffen die latente stamcellen aan in het centrale zenuwstelsel van muisjes.
Dat zouden zogeheten ependymcellen zijn die de beschermingswand vormen rond hersens en ruggenmerg die ‘gedrenkt’ zijn in hersenvocht. Die werden bij toeval ontdekt toen de onderzoekers met een fluorescentiesysyteem (microscoop?; as) op zoek waren naar dendrietcellen, afweercellen in de hersens. Die ependymcellen zouden zich hebben ontwikkeld uit embryonale voorlopercellen. Die hebben een bepaald eiwit op het membraan gemeen met de dendrietcellen.

In beweging

Die ependymcellen houden zich rustig en zorgden er met uitlopertjes voor dat het hersenvocht in beweging blijft. Als de onderzoekers het ruggenmerg van muisjes beschadigden dan kwamen die ependymcellen in actie door zich te delen en naar de schadeplek te pendelen. Ze ontwikkelden zich daar tot astrocyten (stercellen), een veel voorkomend celtype in het centrqle zenuwstelsel met vele functies.
Die ependymcellen hadden kernmerken die aan stamcellen worden toegeschreven. Ze deelden zich een lange tijd en waren in staat zich in drie andere celtypen van het centrale zenuwstelsel te veranderen als dat nodig was: neuronen, astrocyten en oligodendrocyten.

“We weten niet of mensen die cellen ook hebben”, zegt Bruno Frederico van het Francis Crickinstituut. “Als dat zo is dan is het interessant te onderzoeken of die normaal bij schade ook astrocyten worden. Dat zou kunnen verklaren waardoor het centrale zenuwstelsel bij zoogdieren na beschadiging niet goed meer geneest.”
“Als we manieren zouden vinden om die blokkades te verwijderen die voorkomen dat ze zich ontwikkelen tot neuronen of oligodendrocyten na beschadiging zou dat nieuwe wegen openen om schade aan het centrale zenuwstelsel te herstellen.”

Dat zou inderdaad mooi zijn, maar je zou je eigenlijk op de eerste plaats moeten afvragen (vind ik; as) hoe het komt dat schade aan het centrale zenuwstelsel onherstelbaar is, terwijl dat bij het perifere zenuwstelsel geen probleem is. Kennelijk is die blokkade evolutionair een voordeel gebleken en kan het opheffen van die blokkades tot grotere problemen (kunnen) leiden, maar ik geef toe dat dat de redenering is van een volslagen leek (=as).

Bron: Science Daily