SIgnaaleiwit wezenlijk voor reprogrammering cel

Goltz-Gorlitz-syndroom

Huidafwijkingen maar ook misvormde handen en voeten zijn kenmerken van het Goltz-Gorlin-syndroom

Het lijkt er op dat ‘we’ steeds dichter in de buurt komen van een rechttoe-rechtaanproces dat via reprogrammering uit functionele cellen stamcellen maakt. Onderzoekers van de universiteit van Californië in San Diego denken dat een signaaleiwit wezenlijk is voor de herprogrammering. Uitgaande van deze stamcellen zouden ziektes behandeld kunnen worden waarbij cellen beschadigd of verloren zijn gegaan of zelfs geheel nieuwe organen worden gekweekt. Veel daarvan is overigens nog verre (?) toekomstmuziek. Het onderzoeksresultaat schijnt ook uitzicht te geven op een therapie tegen kanker (maar dat wordt tegenwoordig wat al te snel gezegd).

Het aardige van dit onderzoek is dan weer dat de onderzoekers helemaal niet op zoek waren naar een methode om stamcellen te maken; een niet gezochte ontdekking. Ze onderzochten een zeldzame erfelijke afwijking. Ze ontdekten daarbij dat een overvloedig aanwezig signaaleiwitten (WNT-eiwitten een rol spelen in de omzetting van functionele cellen in pluripotente stamcellen. WNT-eiwitten fungeren als een soort intermediairs in de uitwisseling tussen cellen in de ontwikkeling van een embryo. Karl Willert en zijn medeonderzoekers wilden die stamcellen gebruiken om een labmodel te maken van de ziekte focale huidhypoplasie (FDH), ook wel het Goltz-Gorlin-syndroom genoemd (de ziekte in een petrischaaltje). Dat is een zeldzame ziekte die wordt veroorzaakt door mutaties in het PORCN-gen. De ziekte kermerkt zich door huidafwijkingen zoals zeer dunne huid, met zichtbare aderen en wratachtige plekken. Vaak hebben patiënten ook afwijkingen aan voeten en handen of bepaalde gezichtskenmerken. De (mede)ontdekker van de ziekte, Robert Goltz, had zijn thuisbasis in San Diego. Hij overleed eerder dit jaar.
Tot hun verbazing ontdekten Willert c.s. dat als ze probeerden zieke huidcellen met de ‘vereiste’ mutatie in het PORCN-gen om te zetten in pluripotente stamcellen, dat niet bleek te lukken met de standaardmethoden. Het lukte wel als ze WNT-eiwitten toevoegden. ”
“WNT-eiwitten zijn alomtegenwoordig”, zegt  Willert. “Elke cel heeft wel een of meer actieve WNT-genen en elke cel kan WNT-signalen verwerken. Afzonderlijke cellen kunnen in een petrischaal groeien en delen zonder WNT-eiwitten, maar in een organisme is WNT wezenlijk voor de celwisselwerking, zodat cellen zich van hun buren kunnen onderscheiden en verschillende weefsels kunnen vormen.” WNT schijnt ook een rol te spelen in weefselherstel en, bij sommige dieren,  bij de regeneratie van afgehakte lichaamsdelen. Willert: “We hebben aangetoond dat WNT-signalering vereist is voor celreprogrammering. Sommige processen tijdens de reprogrammering lijken op regeneratieprocessen of processen die spelen bij wondherstel. Daarvoor is WNT wezenlijk.” Daarmee wil hij niet meteen zeggen dat we nu ook de sleutel voor been- af armregeneratie in handen hebben, maar die kennis kan wel degelijk van pas komen bij weefselherstel. Er worden al experimenten gedaan om met WNT-signalering weefselherstel te bevorderen, zoals bij botbreuken en zelfs bij haargroei. Willert: “Dat is geen weefselherstel, maar WNT is ook voor haargroei nodig.”

Het linke aan het geheel is dat er slechts een dunne scheidslijn loopt tussen weefselherstel en kanker. Ook daar wordt al onderzoek aan gedaan om te zien of het blokkeren van WNT-signalering een mogelijkheid is om de groei van kankercellen tegen te gaan. Eerder dit jaar beschreven WIllert en collega’s het gebruik van een antilichaam om de WNT-signalering te storen in embryocellen. Bij kankercellen zou zo’n antilichaam mogelijk de groei van kankercellen kunnen afremmen en misschien zelfs blokkeren.

Bron: Science Daily

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.