Mensenglioomcellen (rood) in muizenhersentjes (afb: Laakkonen et. al)

Onderzoekers gebruikten lange herhaalsequenties die alleen bij kankercellen voorkomen (in dit geval glioomcellen) om die met behulp van de CRISPR-methode te versnipperen en daarmee deze vorm van moeilijk bestrijdbare hersenkankers. Gezonde cellen blijven ongemoeid. Volgens de onderzoekers zouden kankercellen niet zo makkelijk ‘immuun’ kunnen worden voor deze bestrijdingsmethode. Dat lijkt een haalbare aanpak, maar vooralsnog is de methode alleen nog maar uitgeprobeerd op celkweken en niet in levende organismen. Een groot probleem bij het bestrijden van hersenziektes is dat ons brein via de hersen/bloedbarrière vrij goed geïsoleerd is van de (gevaarlijke) buitenwereld.
“Een glioom is de meeste voorkomende, dodelijke hersenkanker en daar is geen goede bestrijdingsmethode voor”, zegt Christof Fellmann van het Gladstone-instituut. “Patiënten ondergaan een chemobehandeling, straling en worden geopereerd, maar de kanker komt vaak na maanden al weer terug. Wij zijn op zoek naar een methode die die terugval niet heeft.”
Een van de vele problemen bij de bestrijding van kanker is dat je door behandeling niet alle kankercellen doodt en/of verwijdert. Voor een deel komt dat doordat de kankercellen allerlei ’trucs’ hebben, mutaties, die voorkomen dat de behandeling effect heeft. Het idee van de onderzoekers was dat kankercellen genetisch unieke en kenmerkende eigenschappen hebben. Daar hebben ze hun pijlen op gericht.

Niet-coderend DNA

Die unieke, voor die kankercellen kernmerkende stukken genoom zouden te vinden zijn in het niet-coderende deel van het DNA (dat overigens vele malen groter is dan het deel van DNA dat wel codeert voor eiwitten e.d.) en dan in die delen waar zich voortdurend repeterende stukken DNA voorkomen. Die zouden typisch zijn voor glioomcellen. Het maakt dan niet uit waar die herhaalsequenties zich bevinden. Versnipper die herhaalsequenties met behulp van de CRISPR-methode en je vernietigt de kankercellen.

Fellmann en de zijnen verwachten dat de kankercellen niet gauw een ’truc’ (mutatie) kunnen ‘verzinnen’ om dit strijdmiddel tandeloos te maken. “Kankerversnippering zou niet alleen kunnen werken voor gliomen maar waarschijnlijk ook voor andere sterk gemuteerde kankers”, zegt hij.

Dat betekent niet dat hun ‘kankerversnipperaar’ snel in de klinisch praktijk zal verschijnen. Een van de grotere problemen hoe je het CRISPR-gereedschap (de Cas-‘genschaar’ en het gids-RNA voor de herhaalsequenties) in de kankercellen krijgt (dus in feite de hersen/bloedbarrière slechten), hoe voorkom je onbedoelde neveneffecten hoe zorg je dat ook alle kankercellen in de hersens worden ‘versnipperd’? Medeonderzoekster en hoofdauteur I-Li Tan heeft er echter alle vertrouwen in. “Nu hebben we een nauwkeurige manier om de cellen aan te pakken die kanker in stand houden en we hopen dat die kennis op een dag een behandelmethode oplevert.”

Bron: Science Daily