Natuurlijke en ‘synthetische’ muisembryo (afb: Magdalena Zernicka-Goetz Lab)

Er zijn natuurlijk al vaker zoogdierembryo’s gekweekt uit stamcellen, maar die houden er na enige tijd spontaan mee op. Nu schijnen uit verschillende typen stamcellen embryo’s van muisjes te zijn ontwikkeld waarbij ook de aanzet tot de vorming van organen was te zien. Iets soortgelijks wordt ook beschreven in een artikel in Cell.

De embryo’s ontwikkelden zich in een baarmoederachtig weefsel en hielden het zo’n 8,5 dag uit. Dat is bij muisjes lang genoeg (de draagtijd is zo’n twintig dagen) om te zien dat bepaalde organen zich ontwikkelen zoals een kloppend hartje, de darmen en zelfs het plooien van de neurale plaat (neurulatie).
Dat de vorming van een embryo uit stamcellen geen appeltje/eitje is wordt alleen al duidelijk uit het geringe aantal stamcellen dat zich uiteindelijk ook ontwikkelde tot een embryo (plus baarmoederweefsel). Ook de ontwikkeling van wat Nature ‘synthetische embryo’s’ noemt ging niet volgens het boekje.
Het idee van deze ‘synthetische embryo’s’ is niet om nog meer muisjes op de wereld te zetten (de natuurlijke weg levert al een gigantisch resultaat op), maar om de embryonale ontwikkeling minutieus en in al haar fases te kunnen bestuderen. Jianping Fu van de universiteit van Michigan in Ann Arbor, die niet aan het onderzoek heeft meegewerkt, is lyrisch. “De volgende mijlpaal op dit terrein is zeer waarschijnlijk de synthetische embryo van een mens.”

De beide onderzoeksgroepen gebruikten overeenkomstige technieken. Zo werkt de groep van Magdalena Zernicka-Goetz van de universiteit van Cambridge en ook verbonden aan CalTech al tien jaar al aan de ontwikkeling van embryo’s uitgaande van stamcellen. Een paar jaar geleden gebruikten ze ook stamcellen die zich ontwikkelen tot onder meer het baarmoederweefsel. Daardoor bleven de vruchten langer in leven. Die nu bereikte 8,5 dag schijnt een nieuw record te zijn (het vorige stond op zeven dagen). Daarnaast maakten ze ook gebruik van een kunstbaarmoeder die is ontwikkeld door een groep rond Jacob Hanna van het Weizmanninstituut in Israël.

Organen kweken?

Hanna hoopt dat de techniek verder kan worden ontwikkeld om met synthetische embryo’s van mensen organen en weefsel te kweken voor transplantatie. Dat klinkt erg wreed. Is een synthetische embryo dan geen mensembryo? Ik stel me voor dat hier het laatste woord nog niet over gesproken is.

Het lijkt overigens niet zo eenvoudig deze proef met menselijke stamcellen tot een succes te maken (gezien vanuit het standpunt van de onderzoekers). Tot nu toe zijn uitgaande van menselijk stamcellen blastocysten gekweekt en ook iets verder in de ontwikkeling, het begin van de lange weg naar een ‘volwassen’ organisme dat we mens noemen. Dan ben je nog lang niet bij het begin van de orgaanvorming die bij mensen na een maand plaatsvindt.

Bron: Nature