Het heilzame (?) BCL6/BRD4-complex (afb: Andrei Kokhrotin/Stanforduniversiteit)
Al vele jaren zijn kankeronder-zoekers naar dé oplossing voor kanker, maar tot op heden blijft het martelen. Nu denken onderzoeker Gerald Crabtree van de Stanforduniversiteit in Californië en zijn collega’s de oplossing gevonden te hebben in een synthetisch eiwit (eigenlijk een combinatie van eiwitten), die de genen die kankercellen de celdood insturen weer aanzetten. Dat zou bij zeker de helft van de kankers werken. Of dat ook echt zo is zal de praktijk moeten uitwijzen.
De onderzoekers concentreerden zich op een bepaalde vorm van lymfeklierkanker, B-cel-lymfoom, waarbij een bepaalde transcriptiefactor niet meer goed werkt: BCL6. Dat eiwit bindt zich aan het promotorgedeelte van genen die ingeschakeld te maken hebben met de celdood en deactiveert die.
Als je nu aan dat (gemuteerde) eiwit een ander eiwit zoals BRD4 plakt, waarbij het BCL6-deel het duo naar de juiste genen leidt die geactiveerd moeten worden, dan sterven die cellen een zalige dood, is het idee. Dat proces, het aanzetten van de benodigde celdoodgenen, zou onomkeerbaar zijn.
Volgens Crabtree zou die aanpak voor de helft van de kankersoorten werken, waarvan bekend is welke (gemuteerde) genen (of eigenlijk eiwitten) verantwoordelijk zijn voor de celwoekering (=kanker). Met dat eiwitduo kun je eenvoudig de juiste knoppen weer aanzetten in het genoom, waardoor de cel (=kankercel) sterft. Gezonde cellen blijven dan ongemoeid.
Volgens Crabtree zou deze ontwikkeling mogelijk zijn geworden door de vorderingen in het kankeronderzoek, waardoor van verschillende kankersoorten duidelijk is geworden welke genmutaties verantwoordelijk zijn voor de ziekte en ook welke genen verantwoordelijk zijn voor de celdood.
Muisjes
Voorlopig hebben de onderzoekers alleen nog maar getest op veiligheid, bij muisjes, maar zoals bekend zijn mensen geen muisjes. Daarbij komt dat als een methode veilig is, dan hoeft die nog niet werkzaam te zijn. Een kalktablet innemen is ook niet al te destructief, maar werkt niet tegen hoofdpijn (om maar iets doms te zeggen). Crabtree moet zelf toegeven dat er nog een lange weg te gaan is.
De eerste resultaten met celkweken zijn gunstig. De krachtigste eiwitcombinatie, die de onderzoekers aanduiden met TCIP1, verhoogt de binding van BRD4 op de bindingsplaatsen van BCL6 met 50% en dat gebeurt binnen 15 minuten. Die zou B-cel-lymfoomcellen uit kweek binnen 72 uur doden, maar ook cellen met Tp53-mutaties (Tp53 is een eiwit dat normaal kanker tegengaat maar gemuteerd daar een negatieve rol in speelt).
Volgens de onderzoekers heeft het TCIP-concept (TCIP is een letterwoord voor die eiwitconstructies die de activiteit van genen veranderen) zou ook therapeutische toepassingen hebben bij het reguleren van de genexpressie (=genactiviteit) in regeneratieve geneeskunde en ontwikkelingsstoornissen.
Bron: New York Times