In de zwezerik (thymus) leren T-cellen onderscheid te maken tussen eigen en niet-eigen. Op de foto een zwezerik van een mens (afb: WikiMedia Commons)
Al een hele tijd is bekend dat afweercellen onderscheid kunnen maken tussen eigen en niet-eigen, maar hoe ze zich dat eigen maken was nog vrij duister. Nu zou zijn gebleken dat nieuwe T-cellen in de zwezerik (thymus) eerst naar school gaan. Dat gebeurt door de groentjes te confronteren met verschillende celsoorten uit de rest van het lichaam.
Dat gebeurt door zwezerikcellen die de eigenschappen van de verschillende lichaamscellen aannemen.
“Het is alsof je lichaam in de zwezerik wordt herschapen”, zegt Diane Mathis van de Harvarduniversiteit. “Het was voor mij een openbaring om met mijn eigen ogen spierachtige cellen te zien of verschillende types darmcellen.”
“Ons afweersysteem is geweldig”, zegt medeonderzoekers Daniel Michelson. “Het kan elke cel in het lichaam doden, het kan elke ziekteverwekker aan die we oplopen, maar die taak vereist grote verantwoordelijkheid. Als er iets niet goed loopt, dan kan dat dodelijk zijn zoals in bepaalde autoimmuunziektes.
T-cellen worden zo genoemd omdat ze rijpen in de thymus en daar leren hoe ze te werk moeten gaan voor ze aan de slag gaan in het lichaam. Ze hebben diverse taken zoals het herkennen en onschadelijk maken van ziekteverwekkers maar ook kankercellen (die in feite ‘eigen’ zijn). Ze hebben een langertermijngeheugen voor de virussen en bacteriën waarmee ze te maken hebben gehad. Ze sturen de ontsteking en voorkomen een overreactie.
Die cellen worden (dus) in de zwezerik opgeleid, maar bevinden zich geen darm- of alvleeskliercellen. Michelson. “Er is geen enkele reden om aan te nemen dat ze die herkennen voordat ze dat orgaan verlaten.” Al wel bekend was dat die opleiding in de zwezerik plaatsvindt, maar hoe dat was niet bekend.
Tot het midden van de vorig eeuw was er nauwelijks aandacht voor de zwezerik, te petieterig en die wordt met de leeftijd nog kleiner ook, maar al in de negentiende eeuw waren in dat orgaantje cellen gezien die er niet thuis leken te horen zoals spier-, darm- en huidcellen. Onbegrijpelijk.
Leraarcellen
Zwezerikcellen vermommen zich als andere celtypes om jonge T-cellen eigen van niet-eigen te leren onderscheiden. Als dat niet lukt krijgen ze de opdracht zichzelf te vernietigen of om te vormen tot (bijvoorbeeld?) T-regelcellen (Treg in het plaatje) die niet doden (afb: Harvard)
Die leraarcellen, mimetische cellen gedoopt, veranderen van gedaante met behulp van zogeheten trancriptiefactoren die bepaalde genen activeren. In hun ‘vermomming’ presenteren die cellen zich aan de jonge T-cellen. T-cellen die hardleers zijn en geen onderscheid kunnen maken tussen eigen en niet-eigen krijgen de ‘opdracht’ zelfmoord te plegen of krijgen een andere afweertaak, zoals omvorming tot T-regelcellen (Treg in het plaatje) waarbij niet gedood wordt. Zo lijkt het er uit te zien.
Tot nu toe werd gedacht dat voor het lichaam destructieve T-cellen in toom werden gehouden door het eiwit AIRE. Fouten in dit eiwit kunnen leiden tot verschillende soorten autoimmuunziektes. De onderzoeksters gingen op zoek molecuulroutes waarbij AIRE is betrokken. Ze zagen dat veel cellen in de zwezerik AIRE niet aanmaakten, maar dat die toch in staat waren de diverse celsoorten na te bootsen. AIRE was dus maar een deel van het verhaal.
Die nabootscellen zouden volgens de onderzoeksters zelf een rol kunnen spelen bij autoimmuunziektes. Dat willen ze nu gaan uitzoeken. Mathis: “Deze ontdekking opent een heel nieuwe onderzoeksterrein om uit te zoeken hoe de verschillende autoimmuunziektes ontstaan en, breder, wat de algemene oorzaak is van autoimmuniteit.”
Bron: Science Daily