Mikrogliacel repareert een bloedvaatje in de hersens (foto: neoweb.nl)

Tot voor niet zo heel lang geleden bestonden de hersens uit neuronen. Gliacellen waren wel ontdekt, maar die cellen, die de helft van het hersenvolume innemen, werd slechts een bescheiden functie toegedacht als vuller en schoonmaker (glia is Grieks voor lijm). Vrij recent blijkt dat de gliacellen, vooral de mikrogliacellen,  wezenlijk zijn voor het functioneren van de hersens. Steffen Jung van het Israelische Weizman ontwierp een genetische ‘knop’ om te achterhalen wat die ‘lijmcellen’ nu precies doen. Recent ontdekte Jung en zijn medeonderzoekers dat de mikrogliacellen een rol spelen bij de muisvariant van multiple sclerose (MS). 
Gliacellen, vooral de mikrogliacellen die 10% van het hersenvolume uitmaken, spelen een cruciale rol in de gezondheid van de hersens. De inktvisachtige mikrogliacellen zijn immuuncellen die afval of ontstekingsverwekkers verwijderen om de hersens te beschermen. Die mikrocellen doen echter meer. De laatste paar jaar is ontdekt dat ze meehelpen aan het tot stand komen van neurale netwerken door de ontwikkeling van grote synapsen (de ‘contacten’ tussen neuronen) te stimuleren in de embryofase. Waarschijnlijk zijn ze ook betrokken bij de vervorming van de synapsen in het leerproces of bij het opslaan van herinneringen van mensen en dieren. Het vermoeden is dat defecten aan die vitale cellen bijdragen aan allerlei hersenziektes zoals de ziekte van Alzheimer en de spierziekte ALS.
Ruim 10 jaar geleden ontwikkelden Steffen Jung van het Israelische Weizmanninstituut in, wat dan heet, een transgeen muismodel (in een genetisch veranderde muis, dus) een manier om de activiteit van de mikrogliacellen in beeld te brengen: een genetische ‘knop’. Die ‘knop’ is in feite een enzym dat een vooraf bepaald deel van het DNA verandert. Die knop gaat werken als de muis een bepaald chemisch middel krijgt toegediend waardoor, bijvoorbeeld, een bepaald gen wordt uitgeschakeld. De knop heeft alleen maar effect op mikrogliacellen en laat het DNA van andere celtypen ongemoeid. Zo kunnen de onderzoekers achterhalen wat die mikrogliacellen nu precies uitvreten in de hersens.

Jungs jongste onderzoek, dat hij samen deed met Marco Prinz van de universiteit van Freiburg (D), bracht aan het licht dat de mikrogliacellen een rol spelen in de dierlijke pendant van multiple sclerose. Jungs transgene muismodel wordt door veel andere onderzoeksgroepen gebruikt om het doen en laten van de mikrogliacellen in de hersens vast te leggen. Dat onderzoek zou opheldering kunnen geven over wat die kleine cellen bijdragen aan de gezondheid én aan de ziektes van hersens.

Bron: Science Daily