MP-MUS (geel) valt de mitochondriën van de kankercellen aan na de binnenste en buitenste membranen (groen) te zijn gepasseerd nadat het middel zich heeft ontpopt van een onschuldig middel tot een agressief gif (afb: Methodistenziekenhuis in Houston, VS)
Met behulp van een experimenteel medicijn, MP-MUS gedoopt, hebben onderzoekers van het Methodistenziekenhuis in Houston de mitochondriën van kankercellen in de hersens onklaar gemaakt bij proefdieren en in celkweken. Het medicijn wordt omschreven als een ‘slimme bom’. De mitochondriën worden de energiecentrales van de cel genoemd. Zonder actieve mitochondriën sterft de cel, ook een kankercel (in dit geval een glioomcel). Gezonde cellen liet de ‘slimme’ bom onaangetast (althans in celkweken).
De onderzoekers hopen het volgend jaar of in 2017 met klinische proeven bij mensen te kunnen beginnen. “We hebben vertrouwen dat ons dat zal lukken”, zegt onderzoeker David Baskin. “Eerder onderzoek van ons heeft aangetoond dat MP-MUS weinig giftig is totdat het tumorcellen binnendringt. Als het middel daar eenmaal is wordt hij actief en richt veel schade aan waar we dat willen, terwijl gezonde hersencellen ongedeerd blijven, een beetje zoals een ‘slimme’ bom. Voor zover we weten is dit de eerste keer dat er sprake is van een selectieve mitochondriale chemotherapie, die naar ons idee een krachtig wapen is tegen hersenkanker.”
Hersenkanker heeft een slechte ‘staat van dienst’. Volgens Baskin helpen operaties op den duur niet veel. “Het effectiefste medicijn is nu temozolomide, maar dat verlengt het leven maar met 9 tot 15 maanden en de kwaliteit van het leven in die periode is niet best.” Nieuwe, betere therapieën zijn daarom zeer gewenst. Glioom, een bepaald type hersenkanker, komt voor in de stercellen (astrocyten). Zo’n 20 tot 30% van alle hersenkankers is een glioom.
Er is in hersenkankercellen een overmaat aan het enzym MAO-B en precies dat enzym is het doelwit van MP-MUS. Dat betekent dat gezonde cellen slechts weinig bedreigd worden door MP-MUS en dier mitochondriën met slechts heel weinig van het agressieve P+-MUS te maken krijgen. In kankercellen wordt het merendeel van het ongevaarlijke MP-MUS omgezet in het P+-MUS, met fatale afloop voor het mitochondriale DNA en, dus, de mitochondriën in die cel. Het middel zou al bij lage concentraties van 75 micromol (eenduizendste mol) een groot effect hebben. Temozolomide zou in twee tot drie keer hogere doseringen moeten worden toegediend. De onderzoekers constateerden dat ook bij concentraties tot 180 micromol het experimentele middel geen negatief effect ahd op gezonde cellen. Wordt, waarschijnlijk vervolgd.
Bron: Eurekalert