Antilichamen zijn belangrijke eiwitten in de strijd tegen ziektes. Normaal maakt het lichaam die stoffen aan, maar je kan ook antistoffen maken en die toedienen. Zoals met alles dat vreemd is maakt het lichaam ook met die antilichamen korte metten. Dan lijkt een ‘dekmantel’ van eiwitten een goede afscherming. Dat eiwit wordt dan afgebroken door enzymen die kenmerkend zijn voor, in dit geval, bepaalde kankercellen en zo kan het afweersysteem die foute cellen aanvatten, is het idee. Duitse onderzoekers hebben die ’truc’ al met succes toegepast op celkweken van verschillende typen kanker, maar er is nog een lange weg te gaan.
Antilichamen zouden steeds meer bij de behandeling van kanker worden ingezet. Die moeten zowel kankercellen herkennen en ook door het afweersysteem worden (h)erkend. “Die door receptoren bepaalde interactie kan ook tot ongewenste bijwerkingen van het gebruikte antilichaam leiden en ook in gezonde cellen een afweerreactie teweegbrengen””, zegt Harald Kolmar van de TU Darmstadt.
De herkenning van het zogeheten Fc-einde van een antilichaam gebeurt niet alleen bij de kankercellen maar ook al onderweg daarheen. Dat zou de oorzaak zijn van de vervelende bijwerkingen van antilichaamtherapieën voor kanker, zoals trombose, het verdwijnen van bloedplaatjes, de beschadiging van het botmerg (en dus de aantasting van de aanmaak van bloedcellen) en meer. Kolmar: “Ons doel is een manier te vinden de afweerreactie op de verkeerde plaats te voorkomen en dat pas te activeren bij de tumor.”

De onderzoekers gaven de antilichamen, zoals al verklapt, een eiwithoed over het Fc-eind (waarmee de afweercellen communiceren). Kolmar: “Die blokkeert de antilichamen zoals een deksel en dus ook de wisselwerking met het afweersysteem.” Pas aangekomen bij het doelgebied (de kankercellen) raken de antilichamen hun eiwithoed kwijt. Daarvoor zorgen enzymen die alleen kankercellen produceren. Die breken de ‘hoed’ af waarna het afweersysteem aan de slag kan gaan om de kankercellen te verdelgen.

Celkweken

De onderzoekers probeerden hun aanpak uit in celkweken waarin ook kankercellen (borst- en bloedkanker) zaten. Afweercellen reageerden niet zolang de antilichamen hun ‘hoed’ op hadden. De ‘onthoede’ antilichamen bleken hun werk in de buurt van kankercellen naar behoren te doen.
“In beide gevallen werden de antilichamen pas na de ontleding (van de eiwit’hoed’; as) geactiveerd”, zegt medeonderzoeker Adrian Elter. “Daardoor wordt een beheersbare methode mogelijk met minder bijwerkingen.”

Aangezien alle proeven in celkweken zijn uitgevoerd, zal de methode eerst in dierproeven moeten worden getest alvorens die, eventueel, kan worden beproefd bij mensen. Het kan nog wel enige tijd duren alvorens deze aanpak in de klinische praktijk kan worden toegepast (vooropgesteld dat die volgende fasen met succes worden doorlopen).

Bron: bdw