Vorige week troffen 130 deskundigen elkaar op de geneeskundefaculteit van de Harvard-universiteit om te praten over het ontwikkelen van grote DNA-moleculen vanaf het nulpunt. Het was een groep van wetenschappers, juristen, ethici, ingenieurs en overheidsvertegenwoordigers, waar journalisten en andere niet-genomisten niet welkom waren. Ook werden er geen officiële mededelingen gedaan, maar het Britse blad New Scientist wist toch het een en ander op te vangen. De bijeenkomst zou zijn gepland in verband met het opzetten van een groot internationaal onderzoeksproject dat als doel heeft een geheel nieuw menselijk genoom te bouwen (vanaf niks).
“Dit is een natuurlijk vervolg over menselijk-genoomproject”, zegt Paul Freemont van het Imperial College in Londen, die niet wil aangeven of hij op de bijeenkomst is geweest. In 2003 resulteerde het menselijk-genoomproject in de uitlezing van het hele menselijke DNA-molecuul. Het plan zou nu zijn er een geheel vanaf de eerste nucleotide, de bouwsteen van DNA, op te bouwen.
Er zijn inmiddels al synthetische bacteriële genomen gemaakt, maar het erfgoed van zoogdieren als de mens is duizenden malen langer, waardoor dat nog geen sinecure is. Bovendien zijn die bacteriële DNA-moleculen allesbehalve vanaf de eerste nucleotide opgebouwd. Het schijnt het plan te zijn deze synthetische DNA-moleculen in cellen te plaatsen en te zien wat er gebeurt.
Volgens Freemont zou het de bedoeling zijn alleen cellen te maken die niet voor de voortplanting worden gebruikt. Volgens the New York Times zou het project geleid worden door George Church van Harvard, geneticus Jef Boeke van de Johns Hopkins-universiteit in Baltimore en Andrew Hessel van Autodesk Research. Dat lijkt op een volledig Amerikaanse operatie.

Het is niet duidelijk hoe de deelnemers aan de bijeenkomst denken over het gebruik van cellen met een kunstmatig genoom. Onderzoek van het J.Craig Venter-instituut aan bacteriegenomen is er vooral opgericht er achter te komen welke genen essentieel zijn voor het leven en welke gemist kunnen worden. Uiteindelijk is het ook daar de bedoeling dat dat geknutsel iets oplevert.
Het samenknutselen van veel grotere DNA-moleculen zou veel kunnen leren over de complexe cellen in eukaryoten (cellen met een kern, anders dan bacteriële cellen). Ook medische toepassingen zouden onderwerp van onderzoek kunnen zijn: van de validering van aspirant-geneesmiddelen via gentherapie en vaccinontwikkeling tot regeneratieve geneeskunde, stamceltoepassingen en orgaansynthese. Die zouden, bijvoorbeeld, baat kunnen hebben door het toevoegen van genetische ‘instructies’ aan het genoom. Waarom je dan een heel nieuw genoom moet bouwen is me niet helemaal duidelijk, maar ik ben, zoals ik al vaker heb onthuld, dan ook op geen enkel gebied deskundig.

Makkelijker

Laurie Zoloth van de Northwestern-universiteit in Evanston (VS), die zich bezighoudt met de ethiek van de synthetische biologie, begrijpt (ook) niet waarom synthetische biologie wordt gezien als beste middel voor de genoemde medische toepassingen. Volgens haar zijn andere technieken gemakkelijker. “Het lijkt niet zinnig synthetische biologie te gebruiken als je ook bestaande cellen kunt bewerken”, zegt ze, waarbij ze het ‘redigeren’ van een genoom kennelijk niet als synthetische biologie beschouwt. Er zou een voordeel voor bedrijven kunnen zijn, denkt ze. Synthetische biologie is te octrooieren.

Hoe het plan zich zal ontwikkelen lijkt te kunnen worden afgelezen aan de deelnemers. Autodesk Research, waar Hessel werkt als biotechnoloog, is in de eerste plaats een bedrijf dat gecomputerondersteunde ontwerpsystemen ontwikkelt. Wat doet dat hier?, zou je denken, maar het bedrijf schijnt ook geïnteressseerd te zijn in cyborgs, de combinatie van techniek en organismen. Mogelijk dat Autodesk mikt op het ontwerpen van genomen, die gebruikt kunnen worden voor de productie van nieuwe chemicaliën (daarbij wordt meestal toch vooral aan bacteriën gedacht) en het verbeteren van het ontwerp mens.

Een andere synbiocoryfee Drew Endy van de Stanforduniversiteit had besloten de bijeenkomst niet bij te wonen. Hij maakt zich zorgen. Volgens Endy ging het op de bijeenkomst niet over de ethiek, maar over het krijgen van goedkeuring van het project. “Het ging er niet over of het project wel moest doorgaan, maar om het verkrijgen van steun. Moet zoiets belangrijks op zo’n manier worden georganiseerd?” De bijeenkomst zou geheim zijn geweest omdat Church (mede)auteur zou zijn van een publicatie in een belangrijk tijdschrift. Prettig voor de financiën van dat betreffende tijdschrift, maar het thema is natuurlijk een forse, brede, maatschappelijke discussie waar, meer dan waard…

Bron: New Scientist