Na de aankondiging van de Chinese onderzoeker Jiankui He dat hij twee meisjes via een ingreep in hun genoom immuun voor hiv had gemaakt, brak er in de onderzoekswereld een storm van protest los. Dat had niet zo veel te maken met de ethische kant van de ingreep, maar meer met de nog ontoereikende kennis over de ‘reikwijdte’ van dergelijke ingrepen. Nu pleiten genetici er in het blad Nature voor om zeker de eerste vijf jaar niet aan CRISPR-baby’s te beginnen. Een moratorium, dus.
De oproep is ondertekend door achttien wetenschappers, waaronder twee CRISPR-pioniers Feng Zhang en Emmanuelle Charpentier. “We roepen op tot een wereldwijd moratorium op alle klinische toepassingen van het bewerken van de menselijke kiembaan, dat wil zeggen het veranderen van erfelijk DNA in zaad, eicellen of embryo’s om genetisch veranderde kinderen te maken”, schrijven de achttien. Een eerdere oproep heeft nauwelijks effect gehad.
Het moratorium zou vijf jaar moeten duren om het publiek voor te lichten en een debat te voeren over de experimenten. Die tijd zou ook gebruikt moeten worden CRISPR/Cas9 en soortgelijke technieken veiliger te maken. Het moratorium zou vrijwillig zijn. De afzonderlijke landen zouden dan zelf moeten bepalen hoe lang dat moratorium zal worden voortgezet.
Genoomverandering van embryo’s en/of geslachtscellen zou alleen voor onderzoeksdoeleinden zijn toegestaan, maar de resultaten daarvan mogen niet bij vrouwen in de baarmoeder worden geïmplanteerd. CRISPR of soortgelijke technieken mogen wel gebruikt worden om genetische ziektes te behandelen, zolang die veranderingen maar niet overgeërfd kunnen worden, vinden de oproepers.

Onverantwoordelijk

Sommige onderzoekers en ethici hebben eerder het creëren van genoomveranderde baby’s onverantwoordelijk genoemd. In 2017 bracht de Amerikaanse academie van wetenschappen er een rapport over uit dat toepassing op een kier zette en ook zijn er in 2015 en 2018 twee congressen gehouden over dit thema, waarbij de conclusie zou hebben geluid dat overerfbare verandering van het menselijk genoom nog niet klaar is voor klinisch gebruik. De techniek is nog te pril en onbegrepen.
Het grote verschil tussen de eerdere oproepen en de huidige zou het woord ‘moratorium’ zijn. Er zou geen verschil zijn tussen de bedoeling van de eerdere oproepen en het huidige verzoek om een moratorium. Die hebben He er echter ook niet van weerhouden om aan het genoom van de meisjes te knutselen. Er waren genoeg onderzoekers die wisten wat He deed, zo blijkt nu, maar niemand heeft geprobeerd hem te stoppen.

“Ondanks dat beide congressen die experimenten als onverantwoordelijk bestempelden, gingen die toch door”, zegt ondertekenaar Paul Berg van de Stanforduniversiteit. “We moesten iets meer doen en oproepen tot een moratorium.”
Berg weet ook wel dat het een woordenkwestie is, maar dat de woordkeus er toe doet. “Als iedereen zegt dat het onverantwoordelijk is waarom zou je dat niet uitspreken en zeggen dat dat niet mag gebeuren?”
Dat zal allemaal wel, maar zal zo’n moratorium de He’s van deze wereld stoppen? Niemand laat zich tegenhouden door een woord, toch?
Biowetenschapper en geneticus Russ Altman van de Stanforuniversiteit denkt dat na de strapatsen van He en zijn afgang onderzoekers wel twee keer nadenken voor ze er aan beginnen. Als landen er mee instemmen dan zal zo’n moratorium de kracht hebben van morele autoriteit ook al heeft dat geen wettelijke basis, denkt Altman.

Bron: Science News