De reparatie van het foutieve gen mbv perforatie en de CRISPR/Cas9-techniek (afb: Klaus Rajewsky et. al/Science)
De ziekte wordt hemofagocytische lymfohistiocytose genoemd, FHL (de F van familie, want aangeboren), en is zeldzaam. Het treft zuigelingen en peuters en de overlevingskans is gering. De mutaties bij die kinderen verhinderen dat cytotoxische T-cellen, giftige afweercellen, hun werk goed kunnen doen. Onderzoekers hebben met de CRISPR/Cas9-genoombewerkingsmethode de mutaties in die T-cellen gerepareerd, eerst bij muisjes en daarna met succes bij gemuteerde T-cellen van twee jeugdige patiëntjes met FHL.
“De FHL-patiëntjes worden met een combinatie van chemo, afweeronderdrukking en beenmergtransplantaties behandeld, maar desondanks sterven veel kinderen”, zegt Klaus Rajewsky van het Max DelBrückcenter. De onderzoekers zijn erin geslaagd de cytotoxische T-cellen in FHL-muisjes en van twee zuigelingen met die ziekte te repareren met behulp van de CRISPR-methode.
Na de ingreep in het genoom van die cellen bleken die T-cellen naar behoren te functioneren. De muisjes genazen. Of die genetisch gerepareerde cellen ook weer bij de kinderen ingebracht werden kon ik niet uit het artikel (of persbericht) opmaken.
Bij de muisjes (onderzoekers hebben het dan over muismodellen) werd het perforine-gen verandert, wat vaak het geval is bij FHL-patiëntjes. Als de onderzoekers die vervolgens een EBV-besmetting (Eppsteinbarrvirus) bezorgden, dan vermeerderden de B-cellen (ander type afweercel) zonder dat de cytotoxische T-cellen handelend konden optreden, waarna de muisjes (=muismodellen) HFL kregen.
Uit het bloed van die zieke muisjes haalden de onderzoekers de geheugen-T-cellen, afweercellen die het geheugen van het afweersysteem vormen en lang in leven blijven. Daaruit kweekten ze cytotoxische T-cellen, waarbij het misvormde perforine-gen weer gerepareerd werd. De herstelde T-cellen werden weer bij de muisjes ingespoten. Dat bleek voor de muisjes de verlossing te zijn.
Zuigelingen
Vervolgens werd die truc ook toegepast bij de geheugen-T-cellen van een patiëntje met een mutatie in het perforine-gen en een ander FHL-patiëntje met een mutatie in een ander gen. Volgens hoofdauteur Xun Li zou deze genreparatie nauwkeuriger zijn geweest dan eerdere genoomveranderingen van T-cellen. “Die T-cellen zijn na de reparatie nagenoeg onveranderd. Het was fascinerend te zien hoe effectief je uit een klein bloedmonster de geheugen-T-cellen kon vermeerderen en repareren.”
Voor zover ik het begrijp hebben die twee patiëntjes hun eigen, veranderde T-cellen niet meer teruggekregen, maar ging het louter om kweken en veranderen van menselijke cellen.
Dat zou er mee te maken (kunnen) hebben dat er nog vragen zijn te beantwoorden. Zo is niet bekend hoe lang het effect van die mutatiereparatie standhoudt. “Aangezien die geheugen-T-cellen lang in het lichaam blijven hopen we op een langdurend of zelfs duurzaam effect”, zegt medeonderzoekster Christine Kocks. “Het is mogelijk dat de patiënten die gerepareerde T-cellen zelf weer aanmaken.”
Rajewsky: “We hopen zeer dat dit een doorbraak is voor de behandeling van FHL; of om tijd te winnen voor een succesvolle beenmergtransplantatie of zelfs als therapie.”
Bron: idw-online.de