Zo’n tweeënhalf jaar geleden stond in dit blog een verhaal over de positieve rol van microgliacellen
in de bestrijding/voorkoming van hersenziektes. Die afweer- en onderhoudscellen in de hersens waren ook het onderzoeksonderwerp van wetenschappers in Duitsland op zoek naar een geneeswijze voor de ziekte van Alzheimer. Ze stimuleerden die afweercellen zo dat ze langer leefden en meer deelden. Bij muisjes met een vorm van Alzheimer had die stimulans positieve gevolgen.
Onderzoekers van het Duitse centrum voor neurodegeneratieve ziektes (DZNE) en de Ludwig-Maximiliansuniversiteit in München, ondersteund door het Amerikaanse bedrijf Denali Therapeutics, stellen een methode ontwikkeld te hebben die mogelijk een betere bescherming biedt tegen Alzheimer dan wat er momenteel voorhanden is (weinig). Ze achterhaalden een antilichaam, onderdeel van het afweersysteem, dat bindt aan die microgliacellen. Daardoor werden die wat ‘opgevoerd’: ze deelden vaker, leefden langer ontdekten makkelijker op te ruimen rotzooi zoals de voor Alzheimer kenmerkende plaques.
“Die ophopingen werden niet helemaal verwijderd, zo bleek ons”, vertelt Christian Haass, “maar dat gebeurde vooral in de periferie. Juist in dat overgangsgebied veroorzaken de ophopingen van eiwitten schade aan de neuronen. Wellicht hebben we daarmee een manier gevonden om bijzonder schadelijke vormen van amyloïde te verwijderen, waaruit die plaques bestaan.”

Haass c.s. hadden die microgliacellen al een tijdje in de peiling. Daarbij keken ze vooral naar het eiwit TREM2, een receptor op het membraan van die cellen. De vorm van dat eiwit schijnt, afhankelijk van de persoon, te kunnen verschillen. Sommige vormen zouden risicofactoren zijn voor het ontstaan van Alzheimer op hogere leeftijd. In eerder onderzoek hadden de onderzoekers aangetoond dat deze vormen de microgliacellen in slaap sussen, waardoor ze niet naar behoren kunnen functioneren. Haass: “Wij dachten juist dat de activering van die microgliacellen kon helpen om de plaques te verwijderen en daarmee Alzheimer te bestrijden. TREM2 schijnt een belangrijke rol in dat proces te spelen. De receptor helpt kennelijk de microglia van de slaap- in de waaktoestand.”

Activering

Activering van die cellen is precies wat de onderzoekers (en Denali) wensten te bereiken. Daarvoor zorgt dus het aan TREM2 bindende antilichaam. Hier past weer een waarschuwing, want het verhaal schijnt nog niet helemaal uitgespit te zijn. Er is meer onderzoek nodig om deze aanpak rijp te maken voor klinisch gebruik. Haas: “Wij hebben aangetoond dat de cellen geactiveerd kunnen worden. Dat geeft aan dat onze aanpak in principe kan werken, maar er is nog een lange weg te gaan voor die op mensen kan worden toegepast.”

Er is nog steeds geen geneesmiddel voor Alzheimer. Op het moment komt behandeling neer op het vertragen van de voortgang van de ziekte of het verminderen van de symptomen. “Tot nu toe zijn alle pogingen Alzheimer effectief te bestrijden gestrand. Onlangs weer bleken twee middelen in klinische proeven niet te voldoen. Er schijnt een middel te zijn dat een positieve uitwerking heeft op het geheugen, maar het is onzeker of dat wordt goedgekeurd voor toepassing. We hebben keihard succes nodig en dat is precies het doel van ons onderzoek”, zegt de onderzoeker, alsof niet vele andere Alzheimeronderzoekers in de wereld daarnaar op zoek zijn

Bron: EurekAlert