Hersenweeefsel van een (overleden) Alzheimerpatiënt, waarbij de beta-amyloïde=plaques rood zijn ingekleurd. De blauwe stippen zijn de kernen van hersencellen (afb: Matthew Campbell)

De ziekte van Alzheimer wordt gekenmerkt door klonteringen van twee eiwitsoorten: beta-amyloïde en tau-Beta-amyloïde en tau-eiwitten hopen zich in hersencellen van Alzheimerpatiënten op. Het blijkt in celkweken dat die ophopingen zich laten verwijderen met hulp van het chaperonne-eiwit R33.eiwitten. Normaal wordt ‘afval’ in cellen via endosomen verwijderd. In de hersen van Alzheimerpatiënten gebeurt dat niet. Onderzoekers denken weillicht een oplossing voor dat probleem te hebben. Ze hebben een chaperonne-eiwit gevonden, R33 gedoopt, dat dat eiwitafvaltransport versnelt en de aanmaak van beta-amyloïde en een voorloper van tau-eiwitten aanzienlijk terugschroeft. Of dat ook effect heeft op de ziekte is nog maar de vraag. Bovendien gaat het hier om proeven in celkweken.
Jessica Young van de universiteit van Washington in Seattle en medeonderzoekers gingen aan de gang met huidcellen van Alzheimerpatiënten en van mensen zonder Alzheimerverschijnselen. Die huidcellen van de Alzheimerpatiënten, zo redeneerden de onderzoekers, zouden dezelfde genetische afwijkingen moeten vertonen die verantwoordelijk zijn voor de ziekte als de hersencellen. Ze programmeerden die huidcellen om tot stamcellen en lieten die cellen zich vervolgens weer omvormen tot hersencellen.

Retromeer

Als hun redenering klopt, dan moeten die tot hersencellen omgevormde huidcellen ook te veel beta-amyloïde en tau-eiwitten aanmaken. Kennelieen verbinding die aangeduid wordt mejk was dat ook zo. Vervolgens onderzochten de onderzoekers of het oppoken van de activiteit van de endosomen, de vuilophaaldienst, daar iets aan kon verhelpen. Ze gebruikten daarvoor een verbinding, R33, die bij dierproeven de functie van het eiwitcomplex retromeer stabiliseerde en verhoogde. Dat retromeer is wezenlijk voor het endosoomtransport.
“Je kunt dat zien als een soort pakjes van een koeriersdienst, waarbij de retromeer het etiket is”, legt Young uit. Het bleek dat de chaperonne R33 het ‘bezorgwerk’ van de retromeer versnelde, waardoor de hoeveelheden beta-amloïde en tau-eiwitten (althans de ‘gevaarlijke’ fosfor-tau-vorm)) in de cel aanzienlijk daalden.

Ook als er in de cel geen APP aanwezig is, waarvan beta-amyloïde een afbraakproduct is, bleef R33 het niveau van fosfor-tau verlagen. Voor die opruiming hoeft dat eiwit dus niet aanwezig te zijn. Young: “Het lijkt er op dat er eerder in de keten iets de aanmaak van beta-amyloïde en fosfor-tau onafhankelijk van elkaar beïnvloedt. We gaan nu uitzoeken wat dat zou kunnen zijn en of dat een doelwit voor een behandeling van 
Hersenweeefsel van een (overleden) Alzheimerpatiënt, waarbij de beta-amyloïde=plaques rood zijn ingekleurd. De blauwe stippen zijn de kernen van hersencellen (afb: Matthew Campbell)
Alzheimer zou kunnen zijn.”

Bron: Science Daily