Een gliacel (groen) is met succes omgeprogrammeerd tot GABAergische hersencel (afb: Gong Chen en Zheng Wu)

Onderzoekers van de universiteit van Jinan in China onder aanvoering van Gong Chen (e-@dres) hebben hersencellen gevormd met behulp van een gentherapie. Ze gebruikten die therapie om muisjes met een vorm van de vrij zeldzame ziekte van Huntington te behandelen. De hersenziekte gaat gepaard met bewegingsstoornissen en ook verstandelijke achteruitgang en wordt veroorzaakt door een mutatie in het Huntingtine-gen. De muisjes zouden baat hebben gehad van de behandeling.
De Chen-groep houdt zich bezig met therapieën om de zogeheten gliacellen in de hersens om te zetten in functionele neuronen. Met die aanpak zouden diverse hersenziektes behandeld kunnen worden zoals, naast Huntington, ook de ziekte van Alzheimer en amyotrofe laterale sclerose (ALS). Elke neuron wordt omringd door gliacellen, die in de hersens fungeren als afweercellen die ook ‘onderhoudswerk’ doen.
Dat omprogrammeren gebeurt door ervoor te zorgen dat die gliacellen bepaalde transcriptiefactoren gaan aanmaken. Neurogene differentiatie 1 (NeuroD1) is een van die ‘aangesproken’ transcriptiefactoren. Dat eiwit zorgt ervoor dat tijdens de hersenontwikkeling neuronen ontstaan. Eerder in 2014 al hadden de onderzoekers aangetoond dat het activeren van de aanmaak van NeuroD1 in muizenhersentjes bepaalde typen gliacellen worden omgezet in neuronen (‘echte’ hersencellen). Vorig jaar toonde degroep aan dat dat ook lukt in de hersens van apen.

Om ervoor te zorgen dat de gliacellen werden omgeprogrammeerd in het juiste type neuronen (voor fijnproevers: GABAergische; GABA is gamma-aminoboterzuur) werd nog een ander transcriptiefactor-gen geactiveerd: Dlx2. Het ‘gereedschap’ voor de activering van de genen in de gliacellen werd afgeleverd door een kreupel virus, dat ook is goedgekeurd voor gebruik door de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten voor gentherapieën.

80%

In de proef met muisjes werd 80% van de beoogde gliacellen (voor fijnproevers: zogeheten striatale stercellen) omgezet in GABAergische neuronen. De rest zou zich dan weer kunnen vermeerderen door deling.
Alle omgeprogrammeerde neuronen deden de juiste dingen en vormden synaptische verbindingen met andere hersencellen. De axonen (uitlopers) van die omgeprogrammeerde cellen maakten ook de juiste verbindingen waardoor het er op lijkt dat ze ‘gul’ in dat hele netwerk werden opgenomen. Daardoor verbeterde de motoriek van de Huntingtonmuisjes en leefden ze gemiddeld langer dan de onbehandelde muisjes, stelt Chen.

“Onze regeneratieve gentherapie is anders dan de conventionele die gericht is op het herstel van de genmutaties of het verminderen van de aanmaak van een gemuteerd eiwit zoals mHtt in het geval van Huntingtonpatiënten”, zegt de onderzoeker. Het verminderen van de aanmaak van mHtt in een vroeg stadium van de ziekte kan de voortgang van de ziekte vertragen maar daarmee worden geen nieuwe hersencellen aangemaakt (in feite bestaande hersencellen omgeprogrammeerd), is zijn redenering. “Ideaal zou zijn die twee te combineren.”

Bron: EurekAlert