Bloedstamcellen (blauw) met een defect op het JAK2-gen worden door vitamine D gestimuleerd ‘foute’ macrofagen aan te maken (afb: univ van K~obe)
De beenmergziekte myelofibrose wordt bevorderd door een oversignalering door vitamine D en door de afweercellen, macrofagen, zo ontdekten onderzoekers rond Kanako Wakahashi en Yoshio Katayama van de universiteit van Kobe (Jap). Dat afweercellen het probleem niet oplossen, maar juist verergeren moet toch een punt van zorg zijn voor aanhangers van de immuuntherapie die het eigen afweersysteem oppoken om de strijd aan te gaan met ziekteverwekkers of zieke (kanker)cellen.
Bij myelofibrose ontstaat een woekergroei aan bindweefsel in het beenmerg, waardoor de aanmaak van nieuwe bloedcellen in het gedrang komt. Er zijn drie soorten bloedcellen: witte en rode en de bloedplaatjes. De witte zorgen voor de afweer, de rode voor het zuurstof- en koolzuurtransport en de plaatjes spelen een rol in het stollingsproces, allemaal voor het lichaam zeer wezenlijke taken. Die bloedcellen worden voortdurend in het beenmerg aangemaakt door (uit) bloedstamcellen.
De onderzoekers richtten zich op de relatie tussen bloed en bot. Vitamine D is een stof die de calciumstofwisseling regelt en de onderzoekers hadden al eerder aangetoond dat vitamine D de positie van de bloedstamcellen regelt. Voor het onderzoek ontdeden de onderzoekers de cellen van de muisjes in het beenmerg van vitamine D-receptoren. Daardoor liep de concentratie van die stof hoog op in de muisjes. Dat noemen de onderzoekers dan een model (in dit geval een myelofibrosemodel).
Ze ontdekten dat in die situatie de bloedstamcellen sterk gestimuleerd werden door vitamine D, waardoor die zich differentieerden in afweercellen: de macrofagen. Die zorgden voor nieuwe botgroei, wat leidde tot myelofibrose en botverharding. Die nieuwe cellen zouden dan fibroblasten zijn, een type bindweefselcellen. Door de muisjes weinig vitamine D in het eten te geven en door het verwijderen van de macrofagen bleek de myelofibrose te onderdrukken.
JAK2V61F-muisjes
De onderzoekers fabriceerden ook muisjes met dezelfde genetische afwijking als myelofibrosepatiënten (JAK2V61F-muisjes). Die vertoonden dezelfde symptomen als de menselijke patiënten, zowel bindweefselwoekering als botverharding. Als ze de muisjes op een dieet met weinig vitamine D zetten, ze de signaalfinctie blokkeerden van vitamine D-receptoren door de receptor gen uit de bloedcellen te verwijderen evenals de macrofagen, dan bleek dat einde van de ziekte (zo begrijp ik het, maar het persbericht spreekt van het heel effectief voorkomen van de ziekte).
Het onderzoek toont volgens de onderzoekers dat vitamine D een nare rol speelt in de ontwikkeling van de ziekte, evenals de door vitamine D gestimuleerde aanmaak van macrofagen. Normale behandeling van die ziekte richt zich op de genen die verantwoordelijk zijn voor de bindweefselwoekering, maar dat is niet altijd effectief. Katayama: “De enige echte genezing is bloedstamceltransplantatie, maar die is ongeschikt voor veel, oudere patiënten. Met dit onderzoeksresultaat zou er voor die oudere patiënten een adequate behandeling kunnen worden ontwikkeld.”
Bron: Alpha Galileo