Kankercellen in de darmen (blauw) omringd door ‘misleide’ bindweefselcellen die de kankercellen beschermen tegen het afweersysteem (afb: Human Protein Atlas)

Onderzoekers van de universiteit van Oxford hebben een virus ‘uitgerust’ met een eiwit dat niet alleen kankercellen doodt, maar ook de naburige cellen die door de kankercellen zijn ‘misleid’ om de tumor te beschermen tegen het afweersysteem. Dat laatste zou niet eerder vertoond zijn.

Het aangepaste virus is met succes toegepast in celkweken en in muizen. De onderzoekers verwachten volgend jaar al met klinische proeven bij mensen te kunnen beginnen. Tot nu toe zouden er geen kankerbehandelingen zijn die onderscheid kunnen maken tussen de ‘misleide’ cellen en andere, gezonde (niet misleide) cellen.

De onderzoekers gebruikten voor hun proeven het enadenotucirevvirus dat al eerder is gebruikt om tumoren te behandelen. Het is zo aangepast dat het alleen kankercellen aanvalt (staat er in het persbericht, maar kennelijk ook die ‘misleide’ cellen;as). Het virus kreeg een gen toegevoegd zodat de besmette kankercel (virussen kunnen dat niet zelf) het eiwit bispecifieke T-celengageur (BiTE) lieten aanmaken. Dat was zo ontworpen dat het twee celtypen bindt en ze verbonden houdt. Een van die twee is de kankercel, de andere een T-cel dat aangetaste cellen dient te doden. Dag kankercel.
“We gebruiken het virus waardoor BiTE alleen wordt aangemaakt in kankercellen en nergens anders”, zegt Joshua Freedman. “Het eiwit is zo krachtig dat het T-cellen kan activeren in de tumor die door de kankercellen worden onderdrukt.”
“Zelfs als de meeste kankercellen zijn gedood, dan kunnen die ‘misleide’ cellen de rest beschermen zodat die zich weer kunnen vermeerderen”, zegt collega Kerry Fisher. “Tot nu toe was er geen manier om de kankercellen te doden en tegelijkertijd de cellen die ze beschermen, zonder de rest van het lichaam aan te tasten. Onze techniek zou een belangrijke stap kunnen zijn om de onderdrukking van het afweersysteem binnen kankergezwellen te verminderen, een soort vliegende start naar een normaal afweerproces.”

Klinische proeven

De virussen die de onderzoekers gebruikten worden al toegepast bij andere klinische proeven. Daarom denken de onderzoekers dat het gebruik daarvan veilig genoeg is om snel met klinische proeven te kunnen starten. De truc is al toegepast op menselijk kankerweefsel. onder meer ook van de alvleesklier. Ze pasten de virusbehandeling ook toe op beenmerg en konden constateren dat de behandeling geen schade toebracht en dat T-cellen niet ten onrechte in actie kwamen.

“Dit is bemoedigend”, zegt Michelle Lockley van het Britse kankerinstituut, die niet aan het onderzoek heeft deelgenomen, “maar ook ingewikkeld. Een van de grootste moeilijkheden van immuuntherapieën is te voorspellen hoe die werkt bij patiënten en welke bijwerkingen die zou kunnen hebben. Klinische poreven zullen moeten uitwijzen of de behandeling en veilig en effectief zijn.”

Bron: EurekAlert