De weefselstructuren (-tjes) in een petrischaal (afb: univ. van Luxemburg)

Volgens mij is het niet de eerste keer dat er in het lab hersenweefsel is gekweekt. Hoe dan ook, onderzoekers in Luxemburg hebben, uitgaande van uit huidcellen verworven pluripotente stamcellen in petrischalen een soortement hersenweefsel gekweekt dat trekken heeft van de middenhersens.

In de petrischaaltjes – de onmisbare platte, ronde, glazen labschaaltjes – ontwikkelden zich diverse typen hersencellen die zich aaneensmeedden en signalen uitwisselden. Ook produceerden ze stoffen zoals hersencellen normaal doen. “We kunnen dat weefsel nu gebruiken om de oorzaak van hersenziektes zoals die van Parkinson bestuderen en welke behandelingen het beste resultaat geven”, zegt onderzoeker Jens Schwamborn van de universiteit van Luxemburg.
De menselijke middenhersens, een deel van de hersens net boven de hersenstam, zijn van belang voor het Parkinsononderzoek. Daar zetelt wat de zwarte kern  (sustantia negra) genoemd wordt. Hier wordt de signaalstof dopamine aangemaakt door de hersencellen. Dopamine speelt een rol in het coördineren van de bewegingen. Als de dopamine sterven dan ontwikkelen zich allerlei bewegingsmankementen, die kenmerkend zijn voor Parkinsonpatiënten.

Ethisch gezien is het onmogelijk om zwarte-kerncellen bij mensen weg te nemen om die in het lab te bestuderen. Overal in de wereld zijn onderzoeksgroepen bezig driedimensionale middenhersenstructuren te kweken, waaronder dus de groep van stamceldeskundige Schwamborn.

De onderzoekers begonnen met pluripotente stamcellen. Medeonderzoekster Anna Monzel ontwikkelde de methode om die stamcellen om te zetten in hersencellen. “Daartoe gebruikte ik een speciaal, welomschreven mengsel van groeifactoren en een bepaalde behandeling van de stamcellen, zodat die zich in de gewenste richting ontwikkelden.” Daarbij leunde ze zwaar op eerder werk van Schwamborn en de zijnen. De stamcellen vermenigvuldigden zich in de petrischaaltjes en vormden een ruimtelijke structuur.

Genezing?

Het bleek dat het weefsel trekken had van de middenhersens. Schwamborn: “De cellen geven signalen. We ontdekten zelfs dopaminecellen net zoals in de middenhersens. Daarmee kunnen we de mechanismes die leiden tot Parkinson beter bestuderen dan ooit tevoren. We kunnen kijken welke uitwerking vervuilende stoffen hebben op het ontstaan van de ziekte of dat er ook stoffen zijn die enige soelaas bieden aan de patiënten en zelfs kijken of de ziekte te genezen is. Dan is onderzoek dat we gaan doen.”

Kweekweefsel is niet alleen onderzoekmateriaal, maar zorgt er ook voor dat er minder dierproeven nodig zijn. Dierproeven zijn vaak nog onontkoombaar, maar het probleem daarbij is dat resultaten bij dierproeven nogal eens niet een op een te vertalen zijn naar mensen. Mogelijk dat de vorspellende waarde van onderzoek verbetert als daarbij (menselijk) kweekweefsel wordt gebruikt. Schwamborn wil ik ook de weefselkweek voor derden ter hand nemen.

Bron: EurekAlert