Darren Saunders

Het lijkt snel te gaan met het kankeronderzoek. De doorbraak is er nog niet, maar er worden al discussies georganiseerd over een kankervrije toekomst. Nog maar een paar dagen geleden stond in dit blog een artikel over de gaten in de dekmantel van alvleesklierkanker of er is al weer een artikel dat hoopgevend nieuws brengt over de bestrijding van de dodelijkste onder de kankers. Volgens Australische onderzoekers is, anders dan tot nu toe aangenomen, alvleesklierkanker te bestrijden, sterker nog, de medicijnen om dat te doen zijn er al. De Australiërs maakten hun onderzoeksresultaten onlangs op een congres bekend.

Het overgrote deel (95%) van patiënten met de diagnose alvleesklierkanker overlijdt binnen vijf jaar. Een van de oorzaken zou zijn dat geen van de twee gevallen er genetisch hetzelfde uit ziet. Dat betekent dat medicijnen gauw resistentie ontmoeten. Pogingen genetische aanknopingspunten te vinden lopen dan op niets uit. Darren Saunders en medewerkers van het Australische Garvan-instituut in Sydney probeerden een andere benadering. Ze keken wel naar genetische veranderingen, maar ook naar de biologische processen in de cellen. Ze kweekten in muizen menselijke tumorcellen. Bij bestudering van die cellen ontdekten ze genetische veranderingen in het DNA van de mitochondriën (het celorgaan dat energie produceert en een eigen DNA heeft). Daardoor verandert de stofwisseling van de cel.

Vervolgens gingen ze aan het meten. Ze maten de verschillende stofwisselingsproducten in de kankercellen met behulp van een massaspectrometer (daarvoor moeten de cellen wel kapot). Saunders: Het is net als lijnen op een treinkaart. Zo kan je zien welke lijnen bereden worden en welke niet.” Op grond daarvan konden de onderzoekers bepalen hoe de genetische eigenschappen van elke cellijn effect hadden op het vermogen tot vermenigvuldiging.
Alvleesklierkankercellen blijken niet allen glucose (een suiker) te verstoken, zoals normale cellen, maar ook glutamine, een van de twintig voor de mens essentiële aminozuren. Dat leidt tot de productie van vetzuren, bouwstof voor nieuwe cellen. Daardoor, denken de onderzoekers, kunnen kankercellen zo snel groeien. “In plaats van brandstof te gebruiken voor energie, gebruiken ze brandstof om nieuwe cellen te vormen”, zegt Saunders. Dit proces is ook bij andere kankersoorten waargenomen, maar het zou de eerste keer zijn dat dat is aangetoond bij alvleesklierkanker. Elke tumor heeft dan andere genetische mechanismes om dat voor elkaar te krijgen. Ook kregen de onderzoekers door hoe dat in zijn werk gaat. De tumor schakelde de elektronentransportketen uit die met de energieproductie samenhangt. Dat gebeurde in alle 12 bestudeerde cellijnen, met elk een eigen patroon van genetische mutaties (want afkomstig van een andere tumor). Volgens Saunders zijn kankercellen in de alvleesklier daarom zo agressief. De onderzoekers willen nu gezonde cellen ombouwen totdat ze hetzelfde metabole gedrag vertonen. Als die verandering leidt tot kanker, dan is de hypothese van de Australische onderzoekers bewezen (vinden ze).
De ontdekking biedt grote mogelijkheden voor behandeling, stelt Saunders. Er zijn al medicijnen die deze keten aanpakken. Die zouden het kankerproces moeten kunnen keren, ongeacht de verschillen in genetische basis. Er worden al proeven gedaan met een aantal medicijnen. Als dat wat oplevert, dan kan met een half jaar worden begonnen met dierproeven.

Bron: New Scientist