Het eiwit van het zikavirusomhulsel (blauw, rood en geel) dat geblokkeerd wordt door een antilichaam (groen en wit) (afb: Pasteurinstituut)
Het lijkt er op dat een groep onderzoekers van, onder meer, het Pasteurinstituut (F) en CNRS (F) antilichamen hebben gevonden die zowel het knokkelkoorts– als het zikavirus kunnen uitschakelen. Dat komt doordat de bindingsplaats op beide virusomhulsels voor deze immunoglobulines identiek is. Deze ontdekking zou de basis kunnen vormen voor een universeel vaccin tegen beide virussen.
Beide virussen hebben een aantal eigenschappen overeenkomstig. Beide behoren tot de familie van de Flavi-virussen, het zijn beide RNA-virussen die voornamelijk door muggen worden overgebracht en ze hebben soortgelijke omhulseleiwitten. “We wilden weten of de antilichamen die waren geïsoleerd bij knokkelkoortpatiënten ook andere flavivirussen konden neutraliseren en zika leek de beste kandidaat”, vertelt onderzoeker Félix Rey van het Pasteurinstituut.
De onderzoekers kozen twee antilichamen uit die de vermenigvuldiging van het knokkelkoortsvirus blokkeren en confronteerden die met het zikavirus. Een van de twee werkte uitstekend tegen dat virus, zelfs nog beter dan bij het knokkelkoortsvirus en voorkwam dat andere cellen in een kweek besmet werden. Rey: “We hadden niet verwacht dat die ziektes zo verwant waren dat de antilichamen voor de ene ziekte zo goede dat andere virus bestreden.”
Vervolgens gingen de onderzoekers op zoek naar de bindingsplaats van het antilichaam op het virusomhulsel (vaak met een vet anglicisme ‘envelop’ genoemd). Uit de (kristallografische) onderzoekingen kwam naar voren dat de bindingsplaats bij zowel het ene als het andere virus dezelfde was. Het ligt nu in de rede te gaan werken aan een vaccin tegen beide virusaandoeningen.
Mild
Het zikavirus is al in 1947 ontdekt, maar is lang als goedaardig beschouwd doordat de ziekteverschijnselen mild zijn. Dat oordeel ging wankelen toe er steeds meer aanwijzingen kwamen dat het zikavirus effect heeft op de hersenvorming van de ongeboren vrucht, waardoor baby’s met te kleine hersens (microcefalie) ter wereld komen. Rey: “De vaccins kunnen, bijvoorbeeld, preventief worden gebruikt bij zwangere vrouwen, omdat er tot nu toe geen vaccin of behandeling is voor de ziekte.”
Bron: EurekAlert