Een slechts 18 nucleotiden lang RNA-molecuul is in staat de eiwitfabriek van een gistcel stil te leggen (afb: Cell).

Een biologisch gezien klein (RNA-)molecuul is in staat om het ribosoom, de eiwitfabriek van een cel, lam te leggen, zo ontdekte Norbert Polacek van de universiteit van Bern. Die ontdekking zou kunnen leiden tot een nieuwe familie antibiotica, denkt de onderzoeker.

Het ribosoom is wezenlijk voor het voortbestaan van de cel. Zonder ribosomen geen leven. Het celorgaan is evolutionair gezien een van de oudste ‘enzymen’ in de biologie. Die wezenlijke rol in de cel heeft er voor gezorgd dat veel antibiotica op het (bacteriële) ribosoom gericht zijn.
Polacek richtte zich bij zijn onderzoek op kleine niet-coderende RNA-moleculen (lang niet alle RNA-moleculen coderen voor eiwitten). Vraag me niet waarom hij dat deed, maar zijn speurtocht heeft er toe geleid dat hij belangrijke rol van dat kleine niet-coderende RNA-molecuul (ncRNA) achterhaald heeft. Zijn onderzoek bracht een tot nu toe onbekend regelmechanisme bij de productie van eiwitten aan het licht.
De ncRNA’s mogen zich in een snel stijgende populariteit verheugen. In 2006 kregen de Amerikanen Andrew Fire, Craig Mello de Nobelprijs voor de geneeskunde/fysiologie voor onderzoek op het gebied van ncRNA’s. “De afgelopen jaren zijn er steeds meer ncRNA’s ontdekt die de genactiviteit regelen, maar de meeste ncRNA’s hebben toch effect op de eiwitproductie via boodschapper-RNA“, legt Polacek uit.
De onderzoekers ontdekten in bakkersgist, dat diende als modelorganisme, een rcRNA-molecuul van slechts 18 nucleotiden, dat het functioneren van het veel grotere ribosoom reguleert en dat zelfs stil kan leggen. “Het is een klassieke verhouding David en Goliath”, zegt mede-onderzoeker Andreas Pircher. Met de ontdekking is weer een klein puzzelstukje gevonden van de gigantische legpuzzel die leven heet. Onderzoek uit de groep van Polacek leert dat dergelijke ribosoomregulerende ncRNA’s in allerlei levensvormen voorkomen. “We vermoeden dat het om een evolutionair gezien oud regelmechanisme gaat”, zegt Polacek. “Ook bacteriën, parasieten en mensen hebben die.” Vandaar dat idee over nieuwe antibiotica nu bestaande antibiotica steeds vaker stuiten op resistente micro-organismen.

Bron: Alpha Galileo