Hè, hè, eindelijk is ook het kleinste menselijke chromosoom helemaal uitgelezen, het Y-chromosoom. Dit mannelijke geslachtschromosoom wordt nogal eens gezien als een zielige verzameling genen, die wel eens(evolutionair) rap al zijn functies zou kunnen verliezen, maar het blijkt nu dat het Y-chromosoom opmerkelijk divers is.Ooit werd gedacht dat dat Y-chromosoom nooit volledig op de nucleotide nauwkeurig zou kunnen worden uitgelezen. Dat toch al kleine chromosoom zit tsjokvol herhalingen en andere zaken die het moeilijk maken om de juiste nucleotidevolgorde te bepalen. Nu schijnt dat toch gelukt te zijn met de nieuwste uitleestechnieken.
Met deze bepalingen in nu eindelijk het hele menselijk genoom uitgelezen, twintig jaar nadat gezegd werd dat dat al was gedaan. In maart werd bekend gemaakt dat het menselijk genoom volledig uitgelezen was met uitzondering van het Y-chromosoom. Dat zou later volgens en nu ligt het eindresultaat er dus. Dat kleine ding telt nog altijd 62 miljoen nucleotiden (basen).

Het idee is dat het X- en het Y-chromosoom ooit gelijk waren. Inmiddels is het Y-chromosoom nog maar eenzesde van het X-chromosoom en heeft maar half zo veel genen als het X-chromosoom. Op een dag zou dat hele chromosoom kunnen zijn verdwenen. Er zijn al mannetjesdieren (ratten) gevonden (weer?) die twee  X-chromsomen hebben, waarbij de geslachtsgenen naar elders op het DNA zijn verkast.

Dynamisch

Aanvankelijk werd niet eens geprobeerd het Y-chromosoom uit te lezen. Uiteindelijke waagden zich daar enkele onderzoekers toch aan en toen bleek dat dat stuk DNA behoorlijk dynamisch is. Het schuift genen heen en weer en heeft er verschillende kopieën (sommige Y-chromosomen hadden wel 23 of zelfs 39 exemplaren van hetzelfde gen) van om, zo is de opvatting, zijn weinige genen in goede staat te houden.

In het tweede artikel staan de resultaten van 43 uitgelezen Y-chromosomen. Het bleek dat de verscheidenheid groot was. Van het TSPY-gen, dat betrokken is bij de vorming van zaad, werden soms extreem veel kopieën (tot 39, dus) gevonden.
Ook die herhaalsequenties verschilden nogal, die konden wel 17 tot 37 miljoen basen lang zijn, de langste van alle menselijke genen. Die herhaling lijkt ook niet totaal willekeurig. Er lijken patronen te zijn.

Dat alles zou de indruk wekken dat het Y-chromosoom niet zo snel de geest zal geven, denken sommige wetenschappers. Overigens stelt die verscheidenheid in de samenstelling van het Y-chromosoom wetenschappers weer voor nieuwe problemen/vragen. Wat betekent dat voor vruchtbaarheid of gezondheid. Aan de gang, zou ik (=as) zeggen.

Bron: Science