Macrofaag van muizen met twee schijnvoetjes die ‘vijanden’ insluiten en verslinden (afb: WikiMedia Commons)

Macrofagen spelen een belangrijke rol in de afweer. Het was niet duidelijk of die ook in het lab konden worden gekweekt. Het blijkt dat gekweekte macrofagen uit de longetjes van muisjes na ’terugplaatsing’ niet te onderscheiden waren van de ‘echte’ macrofagen in de muizenlongetjes. Meteen wordt er dan gedacht aan macrofaagbehandelingen.
Macrofagen zijn afweercellen die in heel het lichaam voorkomen. Ze fungeren als een soort schildwachten die nare indringers verwijderen maar ook afval van cellen en kankercellen opruimen. Onderzoekers zien de macrofagen als levende medicijnen om ziekteverwekkers te verdrijven, kankercellen op te ruimen en/of om beschadigde weefsels te herstellen. Het was alleen niet bekend of die cellen ook buiten het lichaam waren te kweken, althans dat werd als zeer moeilijk ingeschaald.
Cellen in een celkweek ontberen hun normale omgeving en signalen en moeten zich aanpassen aan een vreemde omgeving. “We wilden weten hoe cellen veranderen in een kweek en of die veranderingen permanent zijn”, zegt Michael Sieweke van de TU Dresden.
Om daar achter te komen namen de onderzoekers macrofagen uit de longetjes van muisjes. Die kweekten ze voor zo’n zes maanden in petrischaaltjes en dat ging eigenlijk wonderwel (was dat dan nog nooit eerder gebeurd?; as). Ze zagen er zo op ‘het oog’ overeenkomstig uit met de geoogste macrofagen, maar ze waren wel anders zodat ze zich zouden moeten aanpassen aan hun nieuwe omgeving.

De genexpressie was anders, dat wil zeggen dat er andere genen actief waren als in de geoogste macrofagen. Aan die genexpressie kun je ook de macrofagen uit, bijvoorbeeld, de longen onderscheiden van die uit de darmen. Sieweke: “Dat was te verwachten. De toestand in een kweekschaaltje is heel anders dan in het lichaam. Dat leidde tot een verandering van de status van meer dan drieduizend genen. De grote vraag was of dat kon worden omgedraaid.”

Net echt

Dus werd de gekweekte macrofagen in de longetjes van de muisjes gebracht. Nauwkeurige bestudering leerde dat de gekweekte macrofagen niet van de ‘echte’ longmacrofagen waren te onderscheiden. “Die aanpassingen om te kunnen leven in het lab bleken volledig omkeerbaar”, zegt medeonderzoekster Clara Busch. “De gekweekt macrofagen vergaten de tijd die ze in het lab doorbrachten en kregen de status die ze voor normaal functioneren in de longen nodig hebben, ongeacht hun cultuurschok (een kweek is in het Engels ‘culture’; as).”

Hoewel de proeven werden gedaan met muisjes hebben de onderzoekers er alle vertrouwen in dat het ook zo bij mensen werkt en ze preluderen al op macrofaagbehandelingen voor (menselijke) patiënten. Daarbij zou het kunnen gaan om kanker, fibrotische ziektes als de taaislijmziekte maar ook om virusbesmettingen in longen of andere organen.

Bron: Alpha Galileo