Bloedstamcellen (hsc) werden genetisch zo gemanipuleerd dat ze alleen nog ontwikkelden tot iNKT-cellen (afb: Yang et.al.)

Het afweersysteem zit slim in elkaar maar is voor een leek als ik ook vrij ingewikkeld. Zo heb je T-cellen die verantwoordelijk zijn voor de cellulaire afweer (virussen en bacteriën en kankercellen), maar die zijn weer onderverdeeld zijn in typen met specifieke eigenschappen. Een daarvan is de invariante natuurlijke doder-T-cel (in Engelse afko iNKT-cel); erg potent maar ook erg zeldzaam. Onderzoekers van de universiteit van Californië in Los Angeles hebben de aanmaak van die iNKT-cellen opgepookt en het bleek dat die kankercellen geen kans laten, tenminste bij diverse type menselijke kankercellen die waren getransplanteerd in muisjes. Of dat ook bij mensen werkt en of die methode veilig is moet nog maar blijken.
Die invariante natuurlijke doder-T-cellen worden wel aangeduid met de speciale troepen van het afweersysteem. Hoewel we er daar maar relatief weinig van hebben zijn die iNKT-cellen tot meer in staat dan andere afweercellen. “Het opmerkelijke is dat we die behandeling maar een keer hoeven te geven om het aantal iNKI-cellen te vergroten om kankercellen te bestrijden in de dieren”, zegt onderzoekster Lili Yang van de UCLA.
Die iNKT-cellen worden door wetenschappers beschouwd als geduchte tegenstanders van kanker, vooral ook omdat ze zich in verschillende kankertypes manifesteren, in afwijking van andere afweercellen. Het vervelende is alleen dat we maar weinig van die afweercellen hebben: minder dan 0,1% van de bloedcellen zijn iNKT-cellen. Yang: “Te weinig om het verschil te maken.” Dan vraag ik me dan onmiddellijk af waardoor dat komt. Is kanker nooit zo’n bedreiging geweest voor de mens?

Oppoken

De onderzoekers zochten naar een manier om het aantal iNKT-cellen permanent te vergroten. Daarbij gingen ze uit van bloedstamcellen, het type cellen waaruit de witte (afweercellen) en rode bloedlichaampjes ontstaan, dus ook iNKT-cellen. Ze veranderden die stamcellen genetisch zo dat ze zich ontwikkelden tot iNKT-cellen.
Ze probeerden die genetisch aangepaste bloedstamcel-iNKT-cellen uit bij muisjes die waren opgezadeld met menselijke kankercellen en bekeken wat er gebeurde met het afweersysteem van de muisjes, de kankercellen en de nieuwe iNKT-cellen nadat de genetische veranderde bloedstamcellen in het beenmerg van de muisjes waren geïmplanteerd.

Het bleek dat die stamcellen zich in het beenmerg inderdaad ontwikkelden tot iNKT-cellen en dat ze dat bleven doen zo lang de muisjes leefden (in het algemeen niet veel langer dan een jaar). Yang: “Het voordeel is dat je met een behandeling patiënten levenslang kunt voorzien van iNKT-cellen.”
Muisjes zonder die genetisch veranderde bloedstamcellen hadden verwaarloosbare hoeveelheden iNKT-cellen. Bij muisjes die de genetisch veranderde bloedstamcellen kregen geïmplanteerd was hun aandeel in het aantal T-cellen opgepookt naar 60%. En inderdaad bleken de geïmplanteerde kankercellen (een vorm van bloedkanker en van huidkanker) in de muisjes niet bestand tegen het iNKT-geweld.

Meer onderzoek

Dat klinkt veelbelovend, maar de ervaring heeft geleerd dat we er daar niet mee zijn. Het moet nog blijken of het ook bij mensen werkt en, ook niet onbelangrijk, of de methode veilig is. Ik zei al dat het vreemd is dat zulke effectieve afweercellen als die iNKT-cellen maar in zulke kleine hoeveelheden door het lichaam worden aangemaakt. Kun je dan ongestraft hun aantal opvoeren? Bovendien zou die verandering permanent zijn. Welk effect heeft dat op de lange duur?
De bloedstamcellen kun je van de patiënt zelf nemen of van een ‘compatibele’ donor. Je zou natuurlijk, denk ik dan, die uitgerijpte iNKT-cellen alleen kunnen implanteren (en niet de genetisch veranderde bloedstamcellen). Hoe dan ook, er zijn vragen te over en dat vraagt altijd maar weer om meer onderzoek.

Bron: Science Daily