Ben Lehner (EMBL)

Uit onderzoek aan 17 miljoen mutaties bij 650 kankerpatiënten blijkt dat niet alle genen even mutatiegevoelig zijn. Er zijn grote verschillen die zouden worden veroorzaakt door het systeem dat DNA repareert, de ‘DNA-speller’. Dat mechanisme is vooral gespitst op de belangrijkste delen van de chromosomen, waar de belangrijkste, actieve genen huizen. Het onderzoek werd uitgevoerd door twee wetenschappers van het Europese lab voor microbiologie (EMBL) in Barcelona.

Elke keer als een cel deelt, moet het hele grote boek van het DNA worden gekopieerd. Dat gaat niet foutloos en er is een ‘DNA-speller’ die die fouten zo veel mogelijk repareert. Dat schijnt de ‘speller’ niet willekeurig te doen. De meeste aandacht wordt besteed aan genen die belangrijk zijn voor het organisme. Dat betekent dat sommige genen vaker (kunnen) muteren dan andere. De onderzoekers bekeken 17 miljoen zogeheten éénnucleotideveranderingen, veranderingen waarin maar één nucleotide (‘letter’) in het gekopieerde gen anders is dan in het oorspronkelijke gen. Die troffen ze aan in het erfgoed van 650 kankerpatiënten. Dat waren allemaal mutaties die door delingen waren ontstaan. Sommige van die zogeheten somatische mutaties leiden tot kanker, of althans kunnen leiden. Veel van die mutaties zijn het gevolg van externe invloeden zoals uv-licht en roken, andere van de fouten die gemaakt worden bij de replicatie.

Eerder had onderzoeker Ben Lehner al ontdekt dat die somatische mutaties in sommige delen van het genoom vaker voorkomen dan in andere. Nu heeft onderzoek laten zien dat dat te maken heeft met hoe het reparatiesysteem werkt. Lehner: “Delen met ingeschakelde genen hadden minder last van mutaties. Dat komt niet doordat er daar minder fout gaat, maar doordat het reparatiemechanisme daar zorgvuldiger te werk gaat.” Heel erg precies is de DNA-speller bij actieve genen die een cruciale rol spelen in het functioneren van de cel en wat minder precies in de minder belangrijke delen. Wat het belangrijkst is weegt het zwaarst. “Het verschil is niet het aantal mutaties maar het mechanisme dat die mutaties moet onderdrukken”, zegt medeonderzoeker Fran Supek. “Door kankercellen te bestuderen, weten we meer over het bewaren van de DNA-eigenschappen, wat natuurlijk ook voor gezonde cellen van belang is.” Als de DNA-speller in een cel onklaar werd gemaakt, zagen de onderzoekers dat de genetische informatie niet alleen snel achteruit ging, maar ook dat dat over het gehele genoom het geval was. In sommige kankergezwellen wordt dat reparatiemechanisme uitgeschakeld.

Bron: Science Daily