In hersentumoren maken de cellen verschillende stadia door met waarbij hun eigenschappen veranderen (afb: Molecular Systems Biology)

We hebben het over kanker, maar dat is eigenlijk een verzamelnaam van een woekerziekte met bijna net zoveel verschijnings-vormen als we weefselsoorten hebben. Onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Uppsala (Zwe) zeggen met een nieuwe methode er achter gekomen te zijn (aangeduid met het letterwoord STAG) waarom kankercellen zich zo verschillend (re)ageren. Het lijkt er op dat kankercellen verschillende stadia doormaken. Ze onderzochten dat bij hersenkankercellen (glioblastoom) en vonden dat de cellen zowel een hiërarchisch als flexibel gedrag vertoonden en dat elk stadium zijn eigen ‘woekerkracht’ kent. Die ontdekking zou iets voor de behandeling van de diverse kankersoorten kunnen betekenen.
In een hersentumor vallen kankercellen met verschillende eigenschappen te onderscheiden, die deels lijken op gezonde hersencellen. Dat onderscheid was vroeger lastig te maken, maar dat zou wel eens de crux kunnen zijn bij het vinden van een werkzame behandeling. Als kanker hiërtarchisch georganiseerd is, dan zou het handzaam zijn het celtype aan de top aan te vatten. Als flexibeler zijn georganiseerd dan heb je een andere startegie nodig.
“Om erachter te komen hoe de verschillende celtypen zijn georganiseerd ontwikkelden we een methode om de afzonderlijke cellen te volgen”, zegt Sven Nelander. “We hadden ook een procedure nodig om de resultaten te evalueren en daarop hebben de hulp van andere disciplines ingeroepen.”

Die hulp kwam van de Chalmers TU. De verschillende cellen werden gemarkeerd met een soort streepcode. Ook werden er rekenmodellen ontwikkeld (en gebruikt). Met die gereedschappen werden de cellen van drie kankerpatiënten gecategoriseerd.
De onderzoekers volgden de ontwikkeling van de glioblastoomcellen gedurende drie weken Het bleek dat de organisatie (dus) deels hiërarchisch en deels flexibel was. Ook lijkt er op dat de kankercellen voor een ander (?) deel afhangen van de persoon in kwestie. Die organisatie wordt beïnvloed door de behandeling.

Glioblastoom

Glioblastoom is een kwaadaardige hersenkanker waarbij de overlevingskans niet erg groot is en waar geen afdoende behandelingen tegen zijn. Afhankelijk van de genexpressie van de verschillende kankerceltypen zijn er drie soorten te onderscheiden: proneurale, mesenchymatische en klassieke typen.. Volgens recent onderzoek blijkt ook dat de glioblastoomcellen in verschillende transcriptietoestanden kunnen verkeren, wat duidt op verschillen in celontwikkeling, en een afwijkend genprogramma hebben in de celcyclus.  De onderzoekers veronderstelden dat die verscheidenheid in de celtoestand verantwoordelijk is (af althans een belangrijke factor) voor de moeizame bestrijding van kanker.

Temozolomide is een middel dat standaard tegen hersentumoren wordt gebruikt. “Dat schijnt te voorkomen dat de cellen invasiever worden (zich makkelijker verspreiden; as)”, zegt medeonderzoekster Ida Larsson. Volgens ons model zou temozolomide in combinatie met een ander middel dat zich op dat type kankercel richt effectief tegen de tumor zijn.”
Ze denkt dat deze methode veel in haar mars heeft. “Die helpt bij de ontwikkeling van nieuwe therapieën tegen hersenkankers, maar kan ook gebruikt worden bij andere kankersoorten waarvoor, tot nu toe, geen effectieve behandeling bestaat.”

Bron: Alpha Galileo