Boven een onbehandelde tumor is erg zuur zo blijkt (groen door fluorescent licht). Onder een met succes behandelde, onschadelijk gemaakte tumor is duidelijk minder zuur (afb: Yana Reshetnyak et. al.)
Het blijft een beetje (veel) martelen met therapieën waarmee kanker moet worden bestreden. Kanker is een verzamelnaam voor een hele reeks woekerziektes, die elk weer hun eigen manier hebben zich te verschuilen of de afweerreacties onschadelijk te maken. Immuuntherapie is gericht op het (meestal genetisch) oppeppen van het afweersysteem, maar die benadering wordt nogal eens gefrustreerd door de misleidingstactieken van de kankercellen. Soms helpen stofjes dat probleem ter zijde te schuiven. Nu is er weer zo’n stofje ontwikkelt, pHLIP, dat bij muisjes met darmkanker bleek te werken.
De onderzoeksters koppelden een immuuntherapie (STING-agonisten) aan een zuurzoekend molecuul: pHLIP® (pH=zuurgraad en de tweede P staat voor peptide). Kankercellen onderscheiden zich van gezonde cellen door hun zure omgeving. PHLIP leidt de opgepepte afweercellen rechtstreeks naar de zure cellen.
“STING-agonisten
vormen een belangrijke klasse van afweerbeïnvloeders”, zegt Yana Reshetnyak. “Die blijken echter vaak alleen niet te werken en moeten op de een of andere manier geholpen worden. Wat we hebben laten zien is dat met pHLIP verschillende celtypes in een tumor kunnen worden bereikt met opmerkelijke effecten.”
Controlepostremmers
Een van de manieren om de afweertrucs van kankercellen te omzeilen is om controlepostremmers te gebruiken. Die blijken effectief tegen een groot aantal kankers, maar werken niet bij alle tumoren. Ze werken wel in hete gezwellen met veel ontstekingen, maar niet of veel minder in koude gezwellen. STING-agonisten (Stimulator van InterferoNGen) moet van koude gezwellen hete gezwellen maken. Dat doen ze door de kankercellen meer interferon te laten aanmaken en interferon is een waarschuwingssignaal voor afweercellen dat er vreemde indringers zijn.
Toediening problematisch
Die aanpak leek veelbelovend, maar de toediening van STING-agonisten bleek problematisch, stelt Reshetnyak. Die konden ook gezonde cellen aandoen en dat was natuurlijk niet de bedoeling. De agonisten hebben een begeleider nodig en dat is (dus) pHLIP geworden.
PHILP is een klein eiwit dat is afgeleid van bacteriorhodopsine, een eiwit van archaea. Dat eiwit zit in membranen van eencelligen om licht om te zetten in (een andere vorm van) energie. Rhodpsine zit overigens ook in de staafjes in ons netvlies.
PHILP blijkt gek te zijn op zure omgevingen. “Als pHLIP op een pH-neutraal membraan terechtkomt, dan blijft dat daar even en gaat weer verder”, legt medeonderzoeker Donald Engelman uit. “In een zure omgeving vouwt het zich in de vorm van een helix (wenteltrap; as), gaat de cel binnen en blijft daar.” Dus werd pHLIP gekoppeld aan de STING-agonisten en klaar is Kees.
De aanpak werd uitgeprobeerd op muisjes met darmkanker (kleine tumoren). Een paar dagen na de toediening verdween de kanker bij achttien van de twintig proefdieren. De onderzoeksters behandelden ook muisjes met grotere tumoren. Na toediening bleken bij zeven van de tien muisjes de tumoren geheel verdwenen. Ter vergelijking behandelden de onderzoeksters ook muisjes met alleen STING-agonisten. Bij geen van de behandelde muisjes verdwenen de kankergezwellen.
De behandeling bleek ook het afweergeheugen te beïnvloeden. Als de genezen muisjes na twee maanden kankervrij te zijn geweest weer kankercellen kregen ingespoten, dan ontstonden er geen nieuwe tumoren. Het bleek dat de pHLIP-behandeling ook bij diverse kankersoorten werkt. Reshetnyak: “Het feit dat de behandeling werkt bij een breed scala aan cellen betekent dat je ook de hele tumor aanpakt. Dat is het voordeel van het kiezen van de zuurgraad als doelwit. We pakken de hele tumor aan en niet bepaalde celtypen.”
Er zijn nu twee klinische proeven onder weg om de veiligheid van deze aanpak vast te stellen. Daarna moet de aanpak ook op werkzaamheid bij mensen worden beproefd, alvorens pHLIP in de klinische praktijk kan worden toegepast.
Bron: Science Daily