Een door het coronavrirus besmette cel (afb: Science)

Uit twee onderzoeken blijkt dat de T-cellen van mensen die de coronaziekte hebben gehad lijken hen voor langere tijd immuniteit te verschaffen tegen SARS-CoV-2 (het vermaledijde coronavirus dat momenteel over de hele wereld heftig huishoudt). Ook sommige mensen die nooit zijn besmet met het virus zouden T-cellen hebben die SARS-VoV-2 aanpakken. Die zijn eerder wellicht besmet door een familielid van SARS-CoV-2.
Virologe Angela Rasmussen van de Amerikaanse Columbia-universiteit vindt dat prachtig nieuws. Hoewel beide onderzoeken geen uitsluitsel geven over het beschermende effect op de lange termijn zagen ze dat T-cellen sterk op het virus reageerden. “Dat is een goede voorspeller voor immuniteit voor langere tijd”, zegt ze. Ze denkt ook dat met deze vindingen onderzoekers betere vaccins kunnen ontwikkelen.
Er zijn inmiddels wereldwijd meer dan honderd groepen bezig met de ontwikkeling van coronavaccins. Die zijn bijna allemaal gericht op een ander product van ons afweersysteem: de antilichamen. Antilichamen worden door B-cellen aangemaakt en zijn herkenbaar aan hun typische Y-vorm. Ze voorkomen dat ziekteverwekkers de cellen kunnen binnendringen.
T-cellen werken anders. Ze voorkomen acties van ziekteverwekkers op twee manieren. Ze sporen B-cellen en andere afweercellen aan om in actie te komen. Dat zijn de helper-T-cellen. Dan heb je nog de echte moordenaars, de doder-T-cellen. Die vernietigen de besmette cellen. De ernst van de ziekte kan afhankelijk zijn van de kracht van de T-celreactie.

Met behulp van bioinformatische hulpmiddelen bepaalden de immunologen Shane Crotty en Alessandro Sette van het La Jollainstituut voor immunologie welke viruseiwitten de heftigste T-celreactie opwekten. Vervolgens lieten ze die eiwitten los op de afweercellen van tien patiënten die een milde vorm van de coronaziekte hadden gehad.
De T-helpercellen van al de patiënten herkenden het piekeiwit van SARS-Cov-2, waarmee het virus zich toegang verschaft tot cellen van de gastheer/-vrouw. Er waren ook helper-T-cellen die reageerden op andere corona-eiwitten. Ook zagen de onderzoekers er in zeven van de tien gevallen doder-T-cellen waren die op het virus reageerden. Sette: “Het afweersysteem merkt het virus op en reageert daar effectief op.”

Die resultaten komen overeen met het onderzoek van wetenschappers rond immunoloog Andreas Thiel van de Charité-universiteit in Berlijn. Ze ontdekten bij vijftien van de achttien coronapatiënten helper-T-cellen die het piekeiwit onschadelijk maken.

Niet besmet toch immuun

Beide groepen vroegen zich af of mensen die niet door dat virus besmet waren toch de juiste afweer konden hebben. Thiel c.s. analyseerden het bloed van 68 niet besmette proefpersonen. Het bleek dat eenderde daarvan helper-T-cellen hadden die het SARS-Co-2-virus herkenden. De onderzoekers in La Jolla zagen dat in ongeveer de helft van de bloedmonsters die tussen 2015 en 2018 waren afgenomen afweercellen op het virus reageerden. Dat was dus voor het virus de VS had bereikt. De onderzoekers speculeren dat die immuniteit hoogstwaarschijnlijk is verworven door eerdere besmettingen met andere coronavirussen dan SARS-CoV-2. De eiwitten in die ‘familie’ lijken op elkaar.

Die bevinding zou betekenen dat een groot deel van de bevolking wellicht enigszins immuun is voor het coronavirus door blootstelling aan gewone verkoudheidsvirussen, oppert immunoloog Steven Varga van de universiteit van Iowa. Overigens is in geen van beide onderzoeken uitgezocht of die mensen met een op het coronavirus reagerende afweer minder ziek worden dan mensen met een nog niet ‘gedresseerd’ afweersysteem.
Voor dit onderzoek was nog onbekend of T-cellen een rol spelen in het uitschakelen van het coronavirus of dat ze een gevaarlijke overreactie zouden kunnen veroorzaken. Rasmussen: “Daarom helpen deze onderzoeken ons.” Toch waakt ze ervoor te zeggen dat eenmaal besmetten die ziekte niet meer kunnen krijgen.

Antilichamen

Om het lichaam antilichamen te laten aanmaken dienen de vaccins de helper-T-cellen te stimuleren, stelt Crotty. “Het is mooi dat we goede helper-T-celreacties zagen op het virus bij coronapatiënten.”
Volgens viroloog Rachel Graham van de universiteit van Noord-Carolina hebben de resultaten nog andere gevolgen voor de vaccinontwikkeling. De meeste vaccins richtten zich op het piekeiwit, maar uit beide onderzoeken blijkt dat ook andere viruseiwitten een reactie van het afweersysteem teweegbrengen, zodat gewerkt kan worden aan een effectiever vaccin. “Het is belangrijk dat je je niet op een eiwit richt.”

Bron: Science