Zo ongeveer zou het splitsosoom werken (afb: Manuel Ares/UCSC)

Introns zijn ‘rare’ stukjes in een gen waarvan vrij duister is wat hun functies zijn. Als een gen gekopieerd wordt moeten uit het ‘ruwe’ boodschapper-RNA die ‘rare’ stukjes er eerst nog uitgeknipt worden alvorens het RNA in ribosoom kan worden afgelezen en het bij het gen behorende eiwit kan worden gevormd. Het mechanisme/complex dat zorgt voor de verwijdering wordt  (door mij=as) splitsosoom genoemd. Volgens onderzoekers zou dat splitsosoom de weggeknipt stukjes ook wel weer eens in het DNA kunnen invoegen. Met welk doel? Nuttig hergebruik? Voorlopig moeten de onderzoekers dat nog uitzoeken.

Een mens heeft honderdduizenden van die ‘rare’ stukjes, zo’n zeven of acht per gen. De verwijdering daarvan gebeurt door een RNA-complex (het splitsosoom), dat ook weer de resterende stukjes RNA (de exons) aan elkaar plakt.
Het schijnt dat Manny (Manuel) Ares van de universiteit van Californië in Santa Cruz al zijn hele beroepsleven heeft gewijd aan het splitsosoom. “Ik wil alles weten wat dat doet zelfs al weet ik niet waarom dat gebeurt”, zegt hij.

In een nieuw artikel schrijven Ares en collega’s dat het splitsosoom na het ‘afwerken’ van het b-RNA-molecuul nog intact blijft. Mogelijk doet dat RNA-complex nog wat met de weggeknipte introns en zet die weer in het DNA, maar dan op een andere plaats (zeker zijn ze daar kennelijk niet van; as). Dat is een functie die niet aan het splitsosoom werd toegedicht, maar zogeheten groep II-introns van bacteriën, die in de verte lijken op splitsosomen, doen dat wel degelijk.
Die twee complexen zouden een gedeeld verleden hebben. Groep II-introns kunnen zichzelf uit RNA knippen waarna ze zlchzelf weer in het DNA invoegen.

Lasso

Bij het ‘splitsen’ wordt het intron in een soort lassovorm getrokken. Onlangs vernamen de onderzoekers dat elders was gezien dat sommige introns een cirkel vormden. Dat gaf Ares het idee dat er na het wegknippen iets met die introns moest zijn gebeurd. Dat zou iets over de evolutionaire ontwikkeling van dat RNA-complex vertellen, dacht hij. “Er is een hoop bewijs dat delen van het splitsosoom, de snRNA’s (waarbij sn staat voor de afko van kleine kern-; as), nauw verwant zijn met de groep II-introns.”

Scheikundig gezien lijkt de werkwijze van het splitsosoom erg op dat van de groep II-introns, maar het bacteriële systeem zou te inefficiënt zijn geweest, zodat delen van die introns zich hebben ontwikkeld tot het RNA-complex dat nu in eukaryote cellen de RNA-splitsing doet. Groep II-introns konden zichzelf weer terug in het DNA voegen, dat zou met het splitsosoom niet kunnen gebeuren (was het idee?).

Kennelijk speculeren de onderzoekers nog steeds. Het zou misschien toch wel kunnen? Om daar achter te komen probeerden de onderzoekers uit te vissen hoe die lasso’s hun ‘staart’ kwijtraakten. In gistcellen zagen ze dat dat RNA-complex daar werkelijk voor verantwoordelijk was (is). Op basis van ander onderzoek konden ze vaststellen dat dat dan ook in mensencellen zou moeten gebeuren.
“We weten”, zegt Ares, “niet wat dat ronde RNA doet. Dat het splitsosoom nog steeds actief is geeft voeding aan het idee dat dat het invoegen van het lasso-intron in het DNA zou kunnen bewerkstelligen.” En nu denk jij lezer natuurlijk dat Ares c.s. dat zijn gaan uitzoeken. Helaas, nee, want onder het motto “onderzoek maakt meer onderzoek nodig” zal dat hun volgende onderzoek (en artikel) zijn.

Bron: Science Daily