Bij verschillende hersenziektes als Alzheimer, beroertes en Parkinson verdwijnen er hersencellen. Dat leidt in het overgrote deel van de gevallen tot een achteruitgang van de hersenfuncties. Hoewel daar nog steeds strijd over is, wordt over het algemeen aangenomen dat we het moeten doen met de hersencellen (neuronen) die we bij de geboorte hebben gekregen. Gliacellen, de afweercellen van de hersens, hebben dat probleem niet. Onderzoekers in, onder meer, Frankrijk zouden er in geslaagd zijn bij muisjes met epilepsie die gliacellen direct om te programmeren tot functionele neuronen.Onderzoekers van, onder meer, de Claude Bernard-universiteit Lyon 1 deden hun experimenten bij muisjes met een vorm van epilepsie (temporaalkwabepilepsie). Directe omprogrammering is een (mogelijk) alternatief voor stamceltherapie. In de buurt van de schade van de temporale kwabben tijdens een epileptische aanval ontstaat een ophoping van gliacellen. Die kunnen daar echter weinig aanrichten.
De onderzoekers kwamen op het idee om die, in dit geval, onnutte cellen om te programmeren tot functionele neuronen. Ze stelden vast welke genen zouden moeten worden geactiveerd om de omvorming mogelijk te maken. Met behulp van stereotaxie (precieze vaststelling van de plek des onheils) en van genetisch gereedschap dat werd ’toegediend’ via  (‘kreupele’) virussen, die zorgde voor de activering van de juiste genen, is het de onderzoekers gelukt die toer uit te halen. Binnen enkele weken na de ingreep was het grootste deel van de gliacellen op de bewuste posities omgezet in neuronen.

Remneuronen

Het lijkt er op dat die nieuw gevormde neuronen zich hebben ontwikkeld tot neuronen met een afremmende werking die door de epilepsie-aanvallen verloren waren gegaan. Die remneuronen zouden volledig functioneel zijn en activiteiten van buurneuronen afremmen die verantwoordelijk zouden zijn voor de aanvallen. Ze zouden ook volledig integreren in het hersenweefsel ter plekke.
Aan de hand van de EEG’s registreerden de onderzoekers een halvering van het aantal epileptische aanvallen bij de muisjes met omgeprogrammeerde gliacellen. “Dit zou een behandeling kunnen worden voor temporaalkwabepilepsie”, stelt Christophe Heinrich. “Een meevaller, want bij deze ziekte is 30% van de patiënten niet meer vatbaar voor medicijnen.”

De onderzoekers betogen dat er nog een lange weg te gaan is alvorens deze zeer experimentele methode klinisch zou kunnen worden toegepast. Overigens zou deze aanpak niet alleen zijn nut kunnen hebben bij de bestrijding van epilepsie, maar ook bij andere hersenziektes en aandoeningen waarbij neuronen verloren gaan (met alle nare gevolgen van dien).

Bron: Futura-Sciences