Rode bloedlichaampjes kunnen meer dan zuurstof vervoeren (afb: Science)

Rode bloedlichaampjes leveren zuurstof af in ons lichaam. Ze komen in nagenoeg elke uithoek daarvan. Zuurstof is onontbeerlijk voor ons voortbestaan, maar de bloedcellen zouden ook andere dingen kunnen vervoeren, bedachten onderzoekers van het MIT in Cambridge (VS), door er ‘plakkerige’ eiwitten aan vast te maken waar dan geneeskrachtige moleculen aan kunnen worden geplakt. Al jaren wordt er onderzoek gedaan naar de gedoseerde afgifte van medicijnen met hulp van microvrachtwagens van, bijvoorbeeld, DNA-materiaal, maar waarom iets maken als het er al is?

Rode bloedlichaampjes maken een kwart van al onze cellen uit. Normaal worden ze zo’n vier maanden oud en wat meer is: ze reizen door het hele lichaam. Dat maakt ze bij uitstek geschikt voor het versturen van pakketjes met, bijvoorbeeld, medicijnen of radioactief materiaal, stelt immunoloog Hidde Ploegh van het MIT. Al eerder is getracht rode bloedlichaampjes om te vormen tot koeriers door de pakketjes moleculen door het celmembraan heen te persen, maar daarmee wordt de cel verzwakt en de vracht pas gelost als het bloedlichaampje sterft. Ploegh en collega’s hebben een succesvoller aanpak gekozen: niet in, maar op de cel (het celmembraan). Rode bloedlichaampjes hebben geen kern en daarom maken ze ook geen eiwitten aan. De onderzoekers maakten gebruik van voorlopercellen, de zogeheten erytroblasten, die nog wel een kern met DNA hebben. Ze voegden genen toe die coderen voor membraaneiwitten. Die ingevoegde genen waren echter zo veranderd dat de eiwitten werden voorzien van een merker die wordt ‘herkend’ door het eiwit sortase. De met de toegevoegde genen aangemaakte eiwitten bleven op de cel die zich verder ontwikkelde tot rode bloedlichaampjes. Als de aldus beladen bloedcellen in aanraking kwamen met sortase, knipte dat eiwit de einden van de met de nieuwe genen aangemaakte eiwitten af, waardoor er een soort grijparmpjes (of lijmplekken) ontstonden voor de te vervoeren lading. Elk molecuul met eenzelfde sortasemerker kan aan het oppervlakeiwit op de rode bloedcellen binden. Om te laten zien dat dat ook werkt heeft Ploegh en zijn medewerkers de vitamine biotine (B8) via bloedcellen bij muizen ingebracht. De met biotine beladen cellen overleefden 28 dagen en de muizen hadden er geen last van. Ploegh denkt dat de rode bloedlichaampjes kunnen fungeren voor individuele therapeutische doeleinden.  Volgens Ploegh zitten er geen beperkingen aan de lading die je kunt meesturen, maar, zoals te doen gebruikelijk, er zal nog veel onderzoek nodig zijn.
Volgens Vladimir Muzykantov, ook bezig met onderzoek naar rode bloedcellen als distributeurs maar niet betrokken bij dit onderzoek, belooft de nieuwe methode meer dan alleen medicijnafgifte. Die methode zou ook gebruikt kunnen worden voor het stellen van diagnoses, het verbeteren van het beeld van scantechnieken of het neutraliseren van het afweersysteem. “Er zijn echter nog een hoop vragen te beantwoorden. Het zou mooi zijn als op zo’n manier een medicijn zou kunnen worden vervoerd dat uiteindelijk nog werkzaam is ook.”

Bron: Science