Een hersencel bepaalt (soms) hoe we de bewust waarnemen

Bewust en onbewust zien

De proefpersonen, allen epileptici, kregen dunne elektroden in de temporale kwab ingeplant (afb: univ. van Bonn)

Wat er om ons heen gebeurt, maakt een ‘afdruk’ op ons netvlies (als we er naar kijken, uiteraard), maar het is nog niet gezegd dat die afdruk ook dezelfde is als wat we bewust waarnemen. Ergens onderweg tussen netvlies en hersens ‘beslist’ ons brein hoe we onze omgeving zien. Onderzoekers van de Bonner universiteit hebben nu uitgezocht hoe vele prikkels onderweg de werkelijkheid veranderen, althans zoals we die waarnemen. Het lijkt er op dat een hersencel bepalend kan zijn.
De onderzoekers gebruikten een menselijke hebbelijkheid. Als je mensen na elkaar twee foto’s laat zien, nemen ze die tweede alleen bewust waar als die niet te snel na de eerste wordt vertoond. De proefpersonen kregen op een computer een reeks foto’s te zien met een tussenpoos van iets meer dan eentiende seconde. Daarvoor hadden ze twee motieven te zien gekregen, waarop ze in het bijzonder zouden moeten letten. Na de reeks moesten ze aangeven of hoe vaak ze die ook gezien hadden.
“We varieerden de tijd tussen de foto’s met de motieven. Soms kwamen ze direct achter elkaar, soms zaten er een of meer foto’s tussen”, zegt onderzoeker Thomas Reber. “Als de foto’s met motieven elkaar direct opvolgden, dan haalden de proefpersonen er iets minder dan de helft uit. Ze hadden dus alleen de eerste gezien. Zo kunnen we de bewuste en onbewuste verwerking van identieke beelden vergelijken.”
De eenentwintig proefpersonen waren allen epileptici, een onderzoekszwaartepunt van de universiteit in Bonn. Die kregen dunne elektroden in de temporale kwab ingeplant. “Daarmee konden we de reactie van elke hersencel meten op visuele prikkels”, stelt Florian Mormann, hoofd van de vakgroep cognitieve en klinische neurofysiologie (dezelfde waar Reber werkt). “We wilden uitzoeken of de verwerking van beelden verandert als bewust of onbewust worden waargenomen.”

Zicht

Als een beeld op het netvlies valt, dan wordt de daar verzamelde informatie via de zenuwen doorgestuurd naar de visuele cortex aan de achterkant van het hoofd. Daar vertakt zich dat pakketje informatie. Een deel loopt via de temporale kwab. Uit de metingen van de onderzoekers kon worden afgeleid hoe de elektrische pulsen (= de informatie) onderweg veranderen.

Reber: “De scheiding tussen ‘bewust’ en ‘onbewust’ komt pas later, duidelijk veel later dan tot nu toe werd aangenomen: op weg naar de voorste delen van de temporale kwab komen de pulsen bij onbewuste beelden altijd met vertraging aan en worden onderweg voortdurend zwakker.” Het oog registreert het beeld wel en produceert het bijbehorende signaal, maar dat schijnt op weg naar het bewustzijn te verwateren. Gevolg: de kijker ziet dat beeld niet.
“Het is opmerkelijk”, zegt Reber. “We kunnen met onze metingen aantonen dat de proefpersoon een bepaald motief heeft gezien, ook als die dat zelf ontkent.” ik besef nu dat bewustzijn een verband heeft met bewust zien (of is bewust zien dubbelop?).

Bron: Alpha Galileo

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.