De structuur van ApoE (afb: Wiki Commons)

Volgens onderzoekers van de universiteit van Tel Aviv is het ApoE-gen een veelbelovend doelwit voor de behandeling van Alzheimer. Dat gen zou kunnen muteren van het ‘goede’ ApoE3 in het ‘foute’ ApoE4. De Israëlische onderzoekers zouden een manier hebben gevonden om met behulp van de ‘enzymmachine’ ABCA1 ApoE4 weer om te zetten in ApoE3. De ApoE-mutatie zou een relatie hebben met de ziekte van Alzheimer.
De laatste twintig jaar wordt Alzheimeronderzoek vooral gericht op de beruchte plaques van het eiwit beta-amyloïde. Al dat onderzoek heeft nog steeds weinig uitzicht op een geneesmiddel of geneeswijze opgeleverd of zelfs maar op middelen om de voortgang van de ziekte af te remmen.
Het Israëlische onderzoek werd geleid door Daniel Michaelson. “ApoE4 is een heel belangrijk maar veronachtzaamd doelwit. Het is actief in meer dan 60% van de Alzheimerpatiënten. Anti-ApoE4-behandelingen zouden een belangrijke uitwerking moeten hebben op die patiënten.”
ApoE is betrokken bij het transport van lipiden zoals vetten, cholesterol en in vet opgeloste vitamines door het celmembraan. Michaelson: “Terwijl ApoE3 dat heel effectief doet heeft ApoE4 daar problemen mee.” Uit ouder onderzoek zou zijn gebleken dat de interactie tussen de lipiden en de twee varianten van het eiwit verschillend is, waardoor ApoE4 met veel minder lipiden overweg kan.
De onderzoekers gingen op zoek naar de slechte eigenschappen van ApoE4. Ze gebruikten daarbij muisjes die genetisch gemanipuleerd waren, zodat ze of ApoE3 of ApoE4 produceerden. De ApoE4-muisjes hadden problemen met leren en met hun geheugen, terwijl ze ook beschadigde hersenverbindingen (synapsen) hadden. Bovendien vertoonden hun hersens ophopingen van beta-amyloïde en tau-knopen, kenmerkend voor Alzheimer.

Genbewerking

“Toen dat eenmaal was vastgesteld zijn we therapeutische behandelingen gaan bedenken om ApoE4 zelf aan te pakken. Omdat dat eiwit minder lipiden vervoert dan ApoE3, zijn we gaan zoeken naar middelen om dat lipidetekort tegen te gaan.” De onderzoekers concentreerden zich daarbij op een enzymatische ‘machine’ die ABCA1 wordt genoemd. Die laadt de eigenlijke ‘vrachtwagen’ ApoE met lipiden. Michaelson: “We ontdekten dat de verminderde lipidecapaciteit van ApoE4 kon worden omgekeerd door ABCA1 te activeren. Wat belangrijker is dat de vergroting van die lipidecapaciteit de Alzheimerachtige aandoeningen verminderde in vergelijking met niet behandelde ApoE4-muizen.”

Vertoonden de ApoE4-muisjes voor de behandeling gedesoriënteerd gedrag, na behandeling konden ze een ondergelopen eiland in een kunstmatige vijver vinden (dus waren kennelijk ‘genezen’). Iets soortgelijks gebeurde er met de herkenning van voorwerpen.
Michaelson denkt niet dat hij nu dé behandeling voor Alzheimer heeft gevonden. “Dat is niet waarschijnlijk. Daarvoor is het nodig een specifieke onderverdeling te definiëren en behandelingen te ontwikkelen voor genen die als risicofactoren voor de ziekte gelden, zoals ApoE4.”

Bron: EurekAlert