Mikrogliacel repareert een bloedvaatje in de hersens (foto: neoweb.nl)

De hersens hebben een apart afweersysteem, waarin de microgliacellen een hoofdrol spelen. Van veel hersenziektes is de oorzaak onbekend en er zijn wel eens verdenkingen gerezen tegen die hersenafweercellen. Naar nu (b)lijkt staan de microgliacellen wel degelijk aan de ‘goede kant’ en zou, denken onderzoekers, stimulering van microgliacellen wel eens kunnen helpen bij het tegengaan van neurodegeneratieve ziektes zoals dementie of Parkinson.

Microgliacellen zijn de macrofagen (vreetcellen) van de hersens. Ze ruimen stervende cellen en andere rotzooi op die ontstaat door, onder meer, ontstekingen. Toch werden die weldoeners verdacht een aandeel te hebben in het ontstaan van hersenziektes zoals Alzheimer of Parkinson. Zo zijn die cellen uiterst actief bij alle soorten dementie. Dat kan natuurlijk zo zijn, omdat daar nu eenmaal puin is te ruimen, maar de mogelijkheid werd niet uitgesloten dat de microgliacellen onderdeel van het probleem vormen.

Onderzoekers van, onder meer, de Ludwig-Maximiliansuniversiteit in München, onder aanvoering van Christian Haass, wilden wat meer klaarheid hebben over de rol van die cellen in de hersens en hun, eventuele, bijdrage aan hersenziektes. Daarbij richtten ze hun vizier vooral op de functie van het gen TREM2. Dat gen is vooral actief in microgliacellen. Als er iets mis is met dat gen dan heeft de drager een verhoogde kans neurodegeneratieve ziektes.
Met behulp van de, inmiddels, welbekende genoombewerkingsmethode CRISPR/Cas9 veranderden de onderzoekers slechts een nucleotidenpaar van het TREM2-gen, een minieme mutatie. Bij mensen geeft die mutatie een verhoogde kans op frontotemporale dementie (FTD). Bij deze vorm van dementie raakt vaak het eerst het taalvermogen aangetast. Normaal voert het eiwit TREM2 zijn functies uit op het celmembraan.

Onontbeerlijk

Bij muizen leidde die minieme mutatie tot een aanzienlijke verslechtering in het functioneren van de microgliacellen. Zo werden die cellen niet langer actief in reactie op het verlies van hersencellen. Daardoor wordt de ontstane rommel ter plekke niet opgeruimd.
Daarnaast heeft die mutatie katastrofale gevolgen voor de celstofwisseling. De hersens zijn, in normale doen, volledig afhankelijk van glucose als energiebron, maar door die mutatie daalt het verbruik van glucose aanzienlijk. Ook is de bloedvoorziening verstoord. Dergelijke verschijnselen zijn ook waargenomen bij patiënten met een slecht functionerende TREM2-genmutatie. Alles bij elkaar kwamen de onderzoekers tot de slotsom dat microgliacellen onontbeerlijk zijn voor het goed functioneren van de hersens.

Haass: “Wij vonden dat de microgliacellen van grote betekenis zijn voor de homeostase (adequate werking; as) in de hersens. Ze lijken een beschermende werking te hebben, in ieder geval in de vroege stadia van neurodegeneratieve aandoeningen. We denken dat dit resultaat de basis levert voor de ontwikkeling van effectieve behandelingen, gericht op de stimulering van microglia. Als we er in slagen die functie te verbeteren, dan kunnen we mogelijk het ontstaan van dementie vertragen.”

Bron: Science Daily