Met slechts vier genen zijn huidcellen (fibroblasten)  in acht dagen om te programmeren tot rode bloedlichaampjes (afb: Cell Reports)

Je kunt van huidcellen pluripotente stamcellen maken en die vervolgens ‘omscholen’ tot bloedcellen, maar onderzoekers in Zweden waren benieuwd hoe je huidcellen direct kan ‘omprogrammeren’ in bloedcellen. Het lukte ze de ‘knoppen’ te vinden. In acht dagen veranderden de huidcellen van muizen in rode bloedlichaampjes. De tijd dat je je eigen bloeddonor wordt naakt.

Elke cel heeft dezelfde genetische code, maar tussen de verschillende celtypen is afwijkend welk deel van die code afleesbaar is. Onderzoekers van de universiteit van Lund rond Johan Flygare wilden weten hoe cellen het hoofdstuk openen met de instructies om een rode bloedcel te worden. Met behulp van een retrovirus introduceerden ze verschillende combinaties van meer dan zestig genen in het DNA van de huidcellen en vonden op een dag dat de huidcellen zich hadden omgevormd tot rode bloedlichaampjes. Uiteindelijk bleken daarvoor vier genen bepalend: Gata1, Tal1, Lmo2, and c-Myc. Dat zou zowel voor muizen- als mensencellen zijn aangetoond. “Dit is de eerste keer dat huidcellen direct zijn omgezet in rode bloedcellen”, zegt onderzoekster Sandra Capellera-Garcia. Dat lukt dus met maar vier genen. “Het is een beetje als een schatkist, waarvoor je tegelijkertijd vier sleutels moet gebruiken om die te openen.”

De ontdekking is niet alleen uit wetenschappelijk oogpunt belangrijk, maar ook geneeskundig interessant. Op deze manier zou je uitgaande van de huidcellen van een patiënt eigen rode bloedlichaampjes kunnen kweken, gezien het gebrek aan bloeddonoren geen slechte optie. Dat is ook handig voor mensen met een zeldzame bloedsoort. Ook mensen met een chronische bloedarmoede zouden daar baat bij kunnen hebben. Die hebben vaak bloedtransfusies nodig, maar raken uiteindelijk allergisch voor het donorbloed. Wanneer dat allemaal praktijk wordt vertelt het verhaal niet.

Bron: EScience News