Ondanss allerlei noodmaatregelen zoals een ‘verplicht’ donorschap blijft er een schreeuwend tekort aan donororganen. Het kweken van organen in het lab levert voorlopig nog geen implanteerbare organen op. Al langer wordt er gespeculeerd op het kweken van dieren met menselijke organen die gebruikt kunnen worden als donororganen (ten koste van de dieren). Japan had al eerder besloten dergelijke proeven toe te staan. Nu hebben onderzoekers in dat land toestemming gekregen voor de eerste experimenten om dieren met mensenorganen te kweken. Het zou de eerste proef zijn in een reeks waarbij deze zogeheten chimeren (organismen met cellen van verschillende soorten) uiteindelijk ook daadwerkelijk zullen worden geboren.
Hiromitsu Nakauchi van de universiteit van Tokio en de Standford-universiteit en medeonderzoekers mogen van de Japanse autoriteiten met hun proefnemingen beginnen. Ze zullen hun procedure eerst op ratten en muizen uitproberen. Uiteindelijk willen de onderzoekers dieren kweken die menselijke organen hebben die dienst kunnen doen als donororganen. Het is lang niet zeker of dat ook zal lukken.
Er worden al wel proeven genomen om chimeren te kweken, maar vooralsnog mogen die chimere embryo’s niet langer dan een paar weken in leven worden gelaten. Dat zal nu dus veranderen. Sedert maart zijn in Japan dienaangaande de regels veranderd. De officiële toestemming voor de experimenten van Nakauchi moet overigens nog gegeven worden.

Ratten

De onderzoekers zullen eerst mengwezens in ratten kweken, Die krijgen vijftien dagen de tijd in een draagmoederdier te groeien. Dan zijn bij ratten de organen bijna volgroeid. De volgende stap, waar weer toestemming voor nodig is, zal zijn om mengembryo’s in varkens te kweken tot zo’n 70 dagen draagtijd.
De menselijke cellen die de onderzoekers gebruiken zijn pluripotente stamcellen, meestal geherprogrammeerde huidcellen. Het is de bedoeling van Nakauchi dat die menselijke stamcellen in het dierembryo zich ontwikkelen tot een alvleesklier. Dat procédé hebben de onderzoekers al getest bij ratten. De rattenembryo’s kregen cellen van een muizenalvleesklier mee. Vooralsnog heeft Nakauchi geen toestemming de dubbelwezens ook geboren te laten worden.

Kritiek

Critici denken dat de geïmplanteerde vreemde cellen in het embryo op plaatsen terecht kunnen komen waar ze niet horen, zoals in de hersens. Daardoor zouden die veranderen. De onderzoekers denken dat te kunnen verhinderen door er voor te zorgen dat de vreemde cellen zich maar tot een celtype kunnen ontwikkelen. Dat lijkt mij nogal problematisch omdat organen zelden (nooit?) uit een celtype bestaan.

Het is ook niet vanzelfsprekend dat menselijke cellen zich in die vreemde omgeving ‘lekker’ voelen. Zo hebben de onderzoekers geprobeerd menselijke stamcellen in een schaapsembryo te laten groeien, maar na 28 dagen waren er nauwelijks menselijke cellen over. Die vreemde cellen worden waarschijnlijk afgestoten als de soorten genetisch te vee van elkaar verschillen. De onderzoekers willen dat probleem met gentechniek oplossen. Dat zou betekenen dat we de komende jaren (decennia?) nog niet op menselijke organen in dieren hoeven te hopen.
Een ander probleem is de afwijkende draagtijd van de verschillende zoogdieren. Zo is de draagtijd bij varkens, vaak gezien als ‘orgaanleverancier’ vier maanden en die van mensen meer dan het dubbele. Hoe zou een mensenhart in een varkensboreling eruit zien? Onvolgroeid? Mismaakt?

Bron: der Spiegel