Maak kankercellen eerste agressief met een Ezh2-remmer en slacht ze vervolgens af met een ontstekingsremmer is de strategie (afb: J~EM)

Er zijn mensen die bezwaar hebben tegen het woord strijd in verband met kanker, maar ik zie het probleem niet zo. Natuurlijk is het niet zo dat als kanker ‘wint’ je niet genoeg ‘strijd’ hebt geleverd, maar het verslaan van kanker op cel- en molecuulniveau heeft alle kenmerken van strijd, een wedstrijd zelfs. Onderzoekers van, onder meer, het Max Delbrückcentrum (MDC) voor moleculaire geneeskunde (D) hebben het over de overeenkomsten tussen schaken en kanker. Kankercellen gebruiken allerlei listen om aan het afweersysteem te ontkomen en je zult een slimme strategie moeten zien te vinden om de tegenstander te verslaan. De MDC-onderzoekers probeerden bij en vorm van longkanker bepaalde kankercellen agressief te maken om ze vervolgens in de val te lokken…. Schaakmat.
Kankertherapieën zijn vaak maar deels succesvol. Sommige cellen overleven en juist die kankercellen kunnen vervolgens veel schade aanrichten. Dat wilden de MDC-onderzoekers en wetenschappers van het Nederlandse Kankerinstituut (NKI) zien te voorkomen met hun aanpak. “De overblijvende kankercellen zijn extra gevaarlijk omdat ze zodanig veranderd zijn dat artsen vaak niet meer weten om welke kankersoort het gaat”, zegt Gaetano Gargiulo van het MDC. Dat maakt het moeilijk de juiste behandeling te bepalen.

In een bepaalde vorm van longkanker (niet-kleine-cellongkanker) zorgt de chemotherapie er vaak voor dat sommige kankercellen haast onbehandelbaar worden. Dat is uiteraard een situatie waarmee de behandelaar goed rekening moet houden. “Zoals een goede schaker moeten we een aantal zetten vooruit denken en niet reageren op de huidige situatie”, zegt de onderzoeker. Samen met Maarten van Lohuizen van het NKI heeft hij een strategie bedacht en die op muisjes met een speciale vorm van niet-kleine-cellongkanker uitgeprobeerd.
In deze bijzonder longkankervorm produceren de tumorcellen grote hoeveelheden van het enzym Ezh2. Dat enzym onderdrukt de aanmaak van tumoronderdrukkers. Ezh2-remmers zouden de aanmaak van die tumoronderdrukkers weer op gang moeten brengen, is het idee. Die worden al uitgeprobeerd in klinisch onderzoek. “In onze muisjes werkte zo’n middel in eerste instantie zoals bedoeld en remde de vermeerdering van kankercellen”, zegt hoofdonderzoekster Michela Serresi.
De onderzoekers bedachten dat dat middel op den duur zijn werkzaamheid zou verliezen. Serresi “In plaats daarvan ontwikkelde zich bijna altijd een ontsteking die de tumorgroei juist bevorderde.” De overblijvende kankercellen waren kennelijk alleen maar agressiever geworden door de behandeling.

Schaakmat

Daar richtten de onderzoekers vervolgens hun pijlen op. Ze zetten de kankercelen met opzet aan tot agressie en bedachten een val. Gargiulo: “Hoewel de cellen erg agressief zijn als ze eenmaal immuun zijn voor de Ezh2-remmer, blijven ze toch afhankelijk van de ontsteking. Als we dat vooruit weten, net zoals een schaker zetten vooruit denkt, en dat met opzet laten gebeuren, dan kunnen we dat bestrijden.” Dus werden de longkankermuisjes in fase twee behandeld met een ontstekingsremmer: schaakmat (volgens de onderzoekers).

Dat klinkt veelbelovend, maar als bij zoveel veelbelovend onderzoek is er nog een lange weg te gaan alvorens die aanpak in de klinische praktijk zal worden toegepast. Gargiulo: “Als we kankercellen opzettelijk agressief maken dan moeten we wel precies weten wat ze doen.” Zo zou duidelijk moet zijn aan de hand van bepaalde kenmerken voor welke patiënten die opzet bruikbaar is. “We zullen meer kennis en ervaring moeten hebben voor we deze aanpak bij mensen gaan testen.”

Bron: Science Daily