Een voorbeeld van een DNA-vaccin dat in de vorm van een ring (plasmide) wordt ingespoten (afb: biology.kenyon.edu)

Een nieuw DNA-vaccin zou het eigen afweersysteem beter wapenen tegen kanker. De aanpak is gebaseerd op een veranderd menselijk antigeen. In dierproeven lijkt het veranderde DNA-vaccin het afweersysteem aan te zetten tot actie tegen kankercellen.

Onderzoekers van het Amerikaanse Wistar-instituut en van het bedrijf Inovio Pharmaceuticals, hebben met behulp van moderne molecuulontwerptechnieken een DNA-vaccin ontwikkeld dat het afweersysteem beter moet wapenen tegen kanker. Het oppeppen van het eigen afweersysteem tegen kanker is een belangrijke onderzoekslijn in de strijd tegen kanker.
DNA-vaccins kunnen een afweerreactie uitlokken. Ze bevatten genen die zijn vervat in een plasmide (een ringvormig DNA-molecuul zoals bij bacteriën), die, is de bedoeling, bij cellen in het DNA worden opgenomen met als doel het afweersysteem in staat van alarm te brengen. De vaccins bevatten ‘instructies’ voor de afweercellen om in actie te komen tegen een bepaald specifiek uitgekozen antigeen.
Die aanpak zou effectief zijn bij het bestrijden van besmettelijke ziektes en bij kankers die door een virus worden veroorzaakt. Recent is een aantal antigenen geïdentificeerd die bij kanker een rol spelen. Ook worden bepaalde eiwitten bij kanker meer aangemaakt dan normaal. Daardoor kwam de gedachte op om zich met DNA-vaccins te richten op die doelwitten (de antigenen en ‘kankereiwitten’).

Tot nu toe hadden de DNA-vaccins die zich richten op de ‘kankerantigenen’ weinig uitgehaald. Ondanks dat bepaalde antigenen specifiek zijn voor bepaalde tumoren blijkt het afweersysteem daar maar zwak op te reageren omdat ze door dat systeem worden beschouwd als ‘eigen’ en daardoor niet worden aangepakt. Dat mechanisme voorkomt (meestal) autoimmuunreacties, maar beperkt ook de effectiviteit van kankervaccins.
Dat is ook het geval met de het eiwit WT1, een ‘kankerantigeen’ die bij veel kankersoorten overdadig voorkomt en waarschijnlijk een stimulerende rol speelt in de tumorgroei. Tot nu toe zijn WT1-vaccins weinig succesvol geweest. Onderzoekers van het Wistar-instituut hebben nu een nieuw DNA-vaccin ontwikkeld voor WT1 met een veranderde sequentie, waardoor WT1 als vreemd wordt gezien door het afweersysteem. In dierproeven bleek dat voldoende om het afweersysteem te alarmeren.

Breed ingezet

De onderzoekers maakten een DNA-sequentie voor WT1 die sterk lijkt op de originele, maar daarnaast nieuwe stukjes DNA bevat die het herkenbaar maken voor het afweersysteem. Het nieuwe vaccin bleek tot stevige aanvallen van afweercellen te leiden en tot de aanmaak van antilichamen (onderdeel van het afweersysteem), zowel in muizen als in apen. Het gewijzigde WT1-vaccin bleek in staat het afweersysteem tot actie aan te zetten. Bij muizen bleek het vaccin ook te werken tegen bloedkanker (leukemie).

Onderzoeker David Wiener denkt dat de vaccins breed ingezet kunnen worden tegen verschillende typen kanker. “Ons vaccin kan ook worden gebruikt samen met andere immuuntherapieën om het effect op de kankercellen te maximaliseren.”

Ik zit me wel af te vragen of zo’n DNA-vaccin geen negatieve effecten kan hebben als de kanker eenmaal overwonnen is. Wat gebeurt er met die veranderde genen of verdwijnen die met de kankercellen? Ik zeg maar wat…

Bron: Science Daily