Er schijnen diverse manieren te zijn waarop cellen aan hun einde komen. Normaal is de geprogrammeerde celdood (oftewel aptose). Dan heb je nog necrose, maar ook geprogrammeerde necrose (necroptose). In 2012 werd nog een type celdood ontdekt: ferroptose, de celdood bij een falende antioxidantverdediging. Onderzoekers rond Dmitri Krysko van de Rijksuniversiteit van Gent en collega’s denken die vorm van celdood te kunnen inzetten in de strijd tegen kanker. Bij proefdieren leek dat te werken.
Geprogrammeerde celdood is een essentieel proces in een organisme. Elke dag sterven er zo’n 100 miljard cellen in een mensenlichaam. Dat komt neer op zo’n 75 kg celmassa per jaar. Dat, secure, proces wordt echter verstoord bij ziektes. Kankercellen hebben verdedigingsmechanismen ontwikkeld die ze immuun maken voor die geprogrammeerde celdood. Vandaar dat kanker (kankers, moet ik eigenlijk zeggen) zo lastig te bestrijden is. Krysko c.s. verwachten dat die ferroptose uitkomst zal kunnen brengen.
Het idee van immunogeniciteit (immunogeniteit, zou ik zeggen; as) is dat ziekteverwekkers een adequate reactie van het afweersysteem opwekken door het aanmaken van antilichamen. Bij kanker zou dat betekenen dat dode of stervende kankercellen een specifieke antitumorafweer oproepen. Het gaat niet alleen om het doden van kankercellen, maar om de radicale verwijdering van het hele kankergezwel met, vervolgens, een langdurige immuniteit (iets wat bij vaccins ook het idee is).

Ferroptose

Zoals gezegd werd ferroptose in 2012 ontdekt. Die ontstaat als, zo legt het persbericht uit, als de antioxidantdefensie van een cel niet goed functioneert. Dat heeft tot gevolg dat de lipiden (vetdeeltjes) waar de celmembranen uit bestaan gaan ‘roesten’ (peroxideren), hetgeen meestal leidt tot de einde van de cel.
Die vorm van celdood zou ongevoelig zijn voor de afweer die kankercellen opbouwen tegen het immuunsysteem. Tot voor kort was echter niet bekend of die ferroptotische kankercellen immunogeen waren, of die dus de juiste effectieve afweerreactie oproepen.
Dat hebben Krysko en de zijnen nu dus vastgesteld. Kankercellen die een ferroptose ondergaan blijken stoffen te produceren zoals ATP en HMGB1 die een felle afweerreactie oproepen. Dat is, stellen de onderzoekers, niet elke kankertherapie gegeven.

an dat resultaat zit echter een belangrijk maar. Krysko: “De immunogeniteit van van vroege ferroptotische kankercellen is in verschillende in-vitromodellen aangetoond maar ook in muismodellen (we praten dan wel over echte knaagdiertjes; as). Het stadium van de celdood is belangrijk. Dat dicteert immunogeniteit bij ferroptose. Alleen in de vroege stadia van het celdoodproces zijn die cellen immunogeen.”

Bron: Alpha Galileo