De T-helpercellen in muizenhersens. De gliacellen zijn wit (afb: James Dooley, Brabahaminstituut)

Of er afweercellen, witte bloedlichaampjes, in de hersens aanwezig zijn is lang een punt van wetenschappelijke discussie geweest. En als dat zo is, wat doen die daar dan? Nu lijkt het er op dat onderzoekers uit het VK en Leuven gespecialiseerde witte bloedlichaampjes in de hersens van muisjes en mensen hebben gevonden. Volgens hen zijn die in ieder geval bij muisjes wezenlijk voor de normale ontwikkeling van de hersens. Onze hersens, maar ook die van onze medezoogdieren, worden goed beschermd tegen allerlei dreigende gevaren. De belangrijkste grenscontrole is de hersen/bloedbarrière die voorkomt dat allerlei ongerief in de hersens komt. Die grenscontrole scheidt de hersens ook van ons afweersysteem.
De hersens hebben hun eigen afweercellen: de gliacellen. Die hersenafweercellen ontstaan in de hersens tijdens de embryonale ontwikkeling en die cellen vernieuwen zich regelmatig.
Toch blijken witte bloedlichaampjes een belangrijke rol te spelen bij diverse hersenziektes zoals multiple sclerose, de ziekte van Alzheiemer, Parkinson en ook bij een beroerte. Zoals gezegd was er lang een discussie of die witte bloedcellen zich ook in gezonde hersens bevonden en zo ja wat ze daar dan doen.
“De misvastting over de wittebloedcellen komt door hun naam”, zegt Oliver Burton van het Engelse Brabahaminstituut. “Deze afweercellen zitten niet alleen in het bloed. Ze circuleren door ons hele lichaam en zitten in alle organen, ook de hersens. We zijn nog maar net bezig te ontdekken wat die cellen doen als ze het bloed verlaten. Dit onderzoek wijst er op dat ze een soort intermediair zijn. Ze voorzien de hersens van informatie over de rest van het lichaam.”

De onderzoekers zagen T-helpercellen in de hersens van zowel muisjes al mensen. Die T-cellen controleren of cellen tekenen van besmetting vertonen en indien dat zo is slaan ze alarm (met een afweerreactie als gevolg). Met nieuwe technologieën waren de onderzoekers in staat de cellen zeer gedetailleerd te bestuderen. Ze zagen ook bij muisjes hoe die helpercellen de hersens binnenkwamen en trekken kregen van specifieke afweercellen voor de hersens.

Achterblijvende ontwikkeling

De onderzoekers zagen eveneens dat als de T-helpercellen niet in de hersens van muisjes aanwezig waren de gliacellen bleven hangen in een toestand die tussen de embryonale fase en de volwassenheid ligt. Ze waren, met andere woorden, niet volledig uitgerijpt. Die muisjes vertoonden ook ander gedrag dan muisjes met T-helpercellen in de hersentjes. Het lijkt er op dat die afweercellen een belangrijke functie hebben bij de hersenontwikkeling. De vraag is of dat ook zo bij mensen is.

“Bij muizen zorgt de komst van afweercellen bij de geboorte voor de ontwikkeling van de hersens”, zegt medeonderzoeker Adrian Liston. “De zwangerschap bij mensen is veel langer dan bij muizen. We weten niet wanneer die cellen bij mensen in de hersens komen. Voor de geboorte, na de geboorte? En heeft dat tijdstip misschien iets te maken met de geestelijke vaardigheden van mensen?”
Zoals bij goed onderzoek gebruikelijk is roept dat vaak meer vragen op dan er antwoorden worden gegeven. Volgens Emanula Pasciuto van het VIB van de KU Leuven is het allemaal even opwindend. “We leren veel over hoe ons afweersysteem onze hersens kan veranderen en hoe onze hersens het afweersysteem aanpassen. De twee zijn veel sterker verbonden dan we eerder dachten.”
Er blijkt ook een relatie met de darmflora te zijn. Liston: “Er bestaan diverse verbanden tussen de bacteriën in onze darmen en verschillend neurologische omstandigheden maar er zijn geen overtuigende verklaringen wat die twee bindt. We hebben aangetoond dat bacteriën witte bloedlichaampjes veranderen en dat ze die informatie meenemen naar de hersens. Dat zou een verband kunnen zijn.”

Bron: Science Daily