Kamel Khalili van de Temple-universiteit
Het humaan immuno-deficiëntievirus, beter bekend als hiv, is met antivirale middelen in bedwang te houden, maar nooit helemaal uit te roeien. Het virus laat namelijk zijn erfgoed achter in dat van de ‘aangevallen’ cellen. Medisch onderzoeker Kamel Khalili en medewerkers van de Amerikaanse Temple-universiteit hebben het in celkweken voor elkaar gekregen dat virus-DNA er weer ‘uit te knippen’ met behulp van knipenzym Cas9 (CRISPR/Cas9).
Tot nu toe is met een zogeheten antiretrovirale therapie hiv in bedwang te houden. Seropositieven krijgen, indien goed behandeld, zelden nog aids. Die antivirale middelen hebben echter bijwerkingen en zouden ook nog eens vrij prijzig zijn. Hoe dan ook, er wordt nog steeds gezocht naar een methode om besmette personen hiv-vrij te maken. Khalili is er in geslaagd de genetische besmettingshaard er letterlijk uit te snijden (zoals gezegd in celkweken en niet in een volwaardig organisme) met behulp van de van bacteriën ‘geleende’ CRISPR/Cas9-techniek. Vervolgens zorgt het eigen DNA-reperatiesysteem van de cel er voor dat de DNA-delen weer netjes aan elkaar worden gelast. Deze benadering zou niet aangetaste cellen ook bescherming bieden tegen besmetting, zo stellen de onderzoekers. Die zouden door de aanwezigheid van de gebruikte enzymen immuun geworden zijn voor besmetting.
Dat is natuurlijk een prachtig resultaat, maar, waarschuwt Khalili, er zal nog wel het een en ander moeten gebeuren alvorens er een werkende therapie voor hiv-besmetting is. “We werken aan verschillende strategieën, zodat we met preklinische proeven kunnen beginnen. Het is het doel uit elke cel het DNA van het hi-virus uit dat van de patiënt te verwijderen. Ik denk dat dat mogelijk moet zijn…”
Ondertussen blijkt ook in Denemarken het virus onder vuur te liggen. Onderzoekers rond Ole Søgaard van de universiteit van Aarhus hebben met behulp van het anti-kankermedicijn romidepsin, zo vertelde hij op het grote aids-congres in Melbourne (Austr.), waar een aantal inzittenden van de verongelukte Maleisische Boeiing naar op weg was. Het virus-DNA nestelt zich (ook) in zogeheten CD4-cellen, die onderdeel uitmaken van ons afweersysteem. De afweer is niet in staat die besmetting tegen te gaan. Het lijkt er op dat romidepsin het afweersysteem activeert om ook in eigen ‘vlees’ te snijden en de aangetaste cellen te vernietigen. Voordat proefpersonen het kankermedicijn kregen toegediend, was er geen spoor van hiv in hun bloedplasma te vinden. Wel toen het medicijn werd toegediend. Nadat toediening werd gestaakt, ging het virus weer ondergronds. Søgaard: “Je zult het afweersysteem ook moeten leren deze cellen te herkennen en aan te vallen. Dat proberen we te doen in een vervolgonderzoek en hopen dat dat systeem besmette cellen onschadelijk maakt als hiv weer de kop opsteekt.” De truc van Søgaard roeit overigens het hi-virus niet uit, zoals Khalili c.s. hopen te doen.
Bronnen: bdw, the Guardian