De Russische CRISPRoloog Denis Rebrikov is begonnen met het bewerken van het erfgoed van menselijke eicellen. Hij stelt dat hij niet van plan is die bewerkte en bevruchte eicellen te implanteren bij een (draag)moeder voordat hij daarvoor toestemming heeft gekregen van de Russische gezondheidsautoriteiten.
Rebrikov is van plan het genoom te bewerken van embryo’s die erfelijk zijn belast met doofheid opdat ze als gezonde, horende kinderen ter wereld zullen komen. Hij gebruikt daarbij de inmiddels welbekende CRISPR-methode. Al eerder had de onderzoeker aangegeven dat te zullen doen in nasleep van de affaire rond Jiankui He, die de genomen van de embryo’s van een meisjestweeling had bewerkt om er voor te zorgen dat ze hiv-resistent zou worden. Wereldwijd was er in de wetenschappelijke wereld veel protest tegen deze actie van He. Daarbij ging het de onderzoekers niet zozeer om het ’taboe’ om het menselijk genoom te veranderen, maar meer om de vele vragen en onzekerheden die er nu nog zijn over de gebruikte CRISPR-techniek. Daarnaast is er nog steeds nauwelijks discussie geweest over het toepassen van die techniek voor genoombewerking van mensen.
Rebrikov stuurde vorige week een bericht naar het blad Nature naar aanleiding van een publicatie in het Russische blad N+1. Daarin werd gemeld dat een Russisch paar, beiden doof, eicellen verzamelden om genetisch bewerkt te worden, zodat hun nageslacht horend ter wereld zou komen. Voorlopig heeft Rebrikov alleen nog maar wat ‘vingeroefeningen’ gedaan met (andere) eicellen. Hij stelt dat hij daarmee beter de gevaren wil leren kennen van onbedoelde genoomveranderingen. CRISPR wordt vaak als uiterst precies gepresenteerd, maar aan dat systeem kleven nog wel wat mankementen. Dat is ook het grote bezwaar van de wetenschapsgemeenschap tegen genoombewerking van menselijke geslachtscellen.

Hij stelt dat hij binnenkort over de resultaten zal publiceren, waarbij hij dan ook heeft geknutseld aan het genoom van eicellen met het defecte GJB2-gen dat verantwoordelijk is voor doofheid van de dragers. Overigens moeten daarvoor beide GJB2-genen die mutatie hebben. De Rus zou daarvoor toestemming hebben, maar niet voor het implanteren van de genetische veranderde embryo’s in de (draag)moeder. De (dove) vrouw die als eerste haar eicellen had aangeboden voor de genoombewerking schijnt overigens bedenkingen te hebben. Volgens Rebrikov zou het om een denkpauze gaan. Er schijnen zich ook andere paren hebben aangemeld. Hij zegt moeilijk te kunnen inschatten wanneer de vergunning van de overheid er komt.

Hiv-resistent

Oorspronkelijk had Rebrikov aangekondigd hetzelfde gen aan te pakken als He om de meisjes hiv-resistent te maken: CCR5. Hij was op zoek naar vrouwen met hiv die een kind wilde hebben, maar niet goed op de medicijnen reageren. Die zouden het virus kunnen doorgeven aan hun kinderen, maar het schijnt dat zulke vrouwen zeldzaam zijn. Hij is overigens nog steeds op zoek.

In de nasleep van de He-affaire eind vorig jaar heeft de wereldgezondheidsorganisatie een commissie ingesteld om richtlijnen op te stellen voor het klinisch gebruiken van de CRISPR-methode. In augustus heeft de WGO ook een register ingericht voor onderzoek op dit terrein. De organisatie vindt dat onderzoekers vooralsnog een pas op de plaats moeten maken. Ook in de VS en het VK wordt gewerkt aan richtlijnen voor het bewerken van het genoom van gelachtscellen/embryo’s. Rebrikov had eerder tegenover Bloomberg verklaard dat hij zich aan internationale richtlijnen zou houden, maar stelde ook dat die er nog niet zijn.

Bron: Nature