Het netvlies is nog knap ingewikkeld en bestaat uit zo’n tien lagen (!)

Onder zoekers van, onder meer, het instituut voor oogheelkunde in Bazel (IOB) zouden in het lab een volledige functioneel netvlies hebben gekweekt. Voorlopig, zo begrijp ik, is het kweekproduct in eerste instantie bedoeld voor onderzoek, maar op den duur valt te verwachten dat er ook netvliezen worden gekweekt ter vervanging van het ongerede geraakte exemplaren in het menselijk oog.
Volgens Cameron Cowan van het oogheelkundige instituut zijn onderzoekers al lang op zoek naar ‘modelnetvliezen’ die lijken op echte. “Dat maakt het mogelijk persoonsgerichte behandelingen te ontwikkelingen in een petrischaaltje.”

Het netvlies bevat miljoenen lichtgevende cellen (de kegeltjes en staafjes) naast een hoop zenuwcellen in vijf verschillende lagen. Het gekweekte netvlies heeft zich ontwikkelde uitgaande van pluripotente stamcellen die in de juiste richting werden ‘gestuurd’. Het belangrijkste werd gedaan door de zelforganisatie van de cellen.
Het kweeknetvlies(je) (kweekorgaantjes zijn meestal maar een fractie van het echte werk) detecteerde licht in de oppervlaktelaag. Die informatie gaven ze via synapsen door aan de zenuwcellen. Belangrijk is dat de onderzoekers een methode hebben ontwikkeld waarmee duizenden vrijwel uniforme netvliesjes kunnen worden gemaakt.

Genexpressie

Het bleek dat de genexpressie (wel gen is actief en wel niet) van de cel in het kweekorgaantje zich had gestabiliseerd op het niveau van netvliezen van een pasgeborene of net niet geborene (hoe weten die onderzoekers dat?; as). De onderzoekers vergeleken hun kweekorgaantjes met netvliezen van donoren. Donornetvliezen verliezen snel hun functies door gebrek aan zuurstof. Ze ontwikkelden een methode om ze langer ‘vers’ te houden. Dat schijnt ze gelukt te zijn tot zestien uur.
“We hebben voor het eerst reacties op licht waargenomen bij post-mortemnetvliezen (donornetvliezen; as)”, zegt IOB-directeur Botond Roska. “Dat is een duidelijk bewijs van een beter isolatieprocedure. Normaal verliezen retina’s die mogelijkheid.”
Het bleek de onderzoekers dat de genexpressie van de kweekorgaantjes gaandeweg hun ontwikkeling en de echte netvliezen steeds meer overeenkomsten vertoonde. Ook zouden ziektes in beide dezelfde cellen aantasten. Dat maakt de kweekorgaantjes interessant voor onderzoek.
“Je kunt netvliesjes kweken met pluripotente stamcellen van een patiënt”, zegt medeonderzoekster Magdalena Renner, “en met het transcriptoomatlas (die aangeeft wanneer welke genen actief zijn; as) kun je vinden waar het ziekte-gen is geactiveerd. Dan kan je een gentherapie gebruiken om dat gen te repareren.” Tuurlijk, maar hoe zit het met de kweeknetvliezen die therapeutisch gebruikt kunnen worden? Lijkt me toch geen onbelangrijk punt.

Bron: Alpha Galileo