Het mimivirus

Lang was duister waarom het afweersysteem bij ziektes als reuma zich tegen het eigen lichaam keert. De laatste tijd zijn er diverse onderzoekingen gedaan die enige richting geven aan de ‘schuldvraag’ (of althans het antwoord daarop). Onderzoek van Thierry Hennet en zijn medewerkers van de universiteit van Zürich lijken te wijzen op de betrokkenheid van het reusachtige mimivirus. Althans, bij muizen bleek dat het geval te zijn.
Het mimivirus is vijf keer groter dan een normaal virus en werd bij ontdekking in 1992 eerst aangezien voor een bacterie. Het lijkt er op dat dat reuzenvirus een rol speelt in het ontstaan van artritis, een vorm van reuma. Door het virus aangemaakte eiwitten zouden een reactie van het afweersysteem uitlokken, die uiteindelijk leidt tot artritis. Dat is in muizen zo. Bloed van mensen die lijden aan artritis bevat meer antilichamen tegen een bepaald mimiviruseiwit dan dat van gezonde personen, zo bleek ook. Het mimivirus doodt andere microorganismen als amoebes, maar was nog niet eerder in verband gebracht met menselijke ziektes.
Thierry Hennet leerde uit de literatuur dat het mimivirus het eiwit collageen aanmaakt, een ‘lijmeiwit’ dat onderdeel uitmaakt van het bindweefsel. Het viruseiwit lijkt erg op dat van mensen. Henry was op zoek naar de rol van collageen in het ontstaan van artritis, een stof die hij nog nooit in virussen had gezien. Hij vroeg zich af of mensen die in contact komen met een collageen producerend virus, bijvoorbeeld via zee- of rivierwater, antilichamen zouden aanmaken tegen het viruscollageen. Deze antilichamen zouden zich dan ook kunnen keren tegen het eigen collageen en uiteindelijk leiden tot artritis, zo was zijn veronderstelling.

Om die theorie te testen spoot bij muizen een mengsel van 60 eiwitten in, die afkomstig waren van het mimivirus. Dat mengsel bevatte ook collegeeneiwitten. Een tweede groep kreeg een bepaald collageeneiwit van het virus ingespoten (L71) en een derde groep een collageen van koeien, waarvan bekend was dat dat tot artritis bij muizen leidde. Die derde groep kreeg, zoals verwacht, de ernstigste vorm van artritis, maar alle muizen die met eiwitten waren ingespoten kregen, in vergelijking met een schone controlegroep, vaker artritis.
Hennet nam bloedmonsters van 100 mensen met en 100 zonder artritis. In 22 van de bloedmonsters van artritispatiënten vond hij L71 tegen 6 van gezonde proefpersonen.
De bloedmonsters laten zien dat lang niet iedereen die met het mimivirus in contact komt ook daadwerkelijk artritis ontwikkelt. Een derde van alle bloedmonsters, zowel van gezonde proefpersonen als van artritislijders, bevatte antilichamen tegen het mimiviruseiwit L425. Hennet vond in twee van de tien watermonsters uit het meer van Zürich mimivirussen. Hennet: “Ze zijn overal.(…) Mijn boodschap is dat dit complexe virus niet direct ziekteverwekkend is, maar bijdraagt aan, uiteindelijk, het ontstaan van autoimmuunziektes als reumatische artritis.”

Bron: New Scientist